İsmail Hakkı Küpçü

SON ANDA İMAN İŞE YARAR MI?

Bu konuda bir fikir yürütebilmek için, Yüce Yaradan’ın gönderdiği kutsal kitaplardan, değiştirilemeyen kitabı Kur’an’ın ilgili ayetlerini irdeleyelim.

Bilindiği gibi tarih içerisinde insanların bir kısmı, Tanrı’nın görevlendirdiği peygamberleri kabul ederken, çoğunluğu itiraz etmişlerdir. Buna rağmen Yüce Yaradan, gerek peygamberleri ve gerekse kutsal kitapları aracılığıyla insanları uyarmaya ve imana davet etmeye devam etmiştir. Tek olan Tanrı, hemen her davetinde, bağışlayıcı olmasından ve rahmetinin genişliğinden bahsetmiştir. Yüce Yaradan’ın, gönderdiği peygamberlerine ve kitaplarına yapılan saldırıları görmesine rağmen, yenilerini görevlendirmesi, insanlara olan rahmetinin genişliğini gösterir.

Allah’ın bağışlayıcılığından bahseden ayetlerin sayısının çok olması, insanların bazılarında gevşekliğe sebep olmuş olabilir. Gevşemiş olan bu insanların bir kısmı, peygamberlerin anlattıkları cezaların veya mükâfatların, öldükleri dönemde kendilerine de gösterilmesi durumunda, “itiraz ettiğimiz şeylerin gerçekliğini gördüğümüzde, biz de iman ederiz” diye düşünmüş olabilirler. Böylece, son anda da olsa, iman ettikleri için, tek olan Tanrı’nın bağışlayıcılığını ummuş olabilirler.

Yüce Yaradan, böyle düşünenlerin bağışlanmayacaklarını açık bir şekilde ifade etmiştir.

Fecr Suresi 89/22-23: “Rabbinin buyruğu ve saf saf dizilmiş olarak melekler geldiği ve o gün cehennem getirildiği zaman, işte o gün insan (yaptıklarını birer birer) hatırlar. Fakat bu hatırlamanın ona nasıl faydası olacak?”

Benzer ifadeleri Mümin Suresinin 40/85inci ayetinde de şöyle vurgulamıştır: “Ama hışmımızı gördükleri zamanki imanları kendilerine fayda verecek değildi. Allah’ın, kulları hakkındaki geçe gelen kanunu budur. İşte iman etmeyenler bu noktada hüsrana düştüler.”

Konumuzla ilgili olan diğer bazı ayetler de benzer şeyleri vurgularlar. Dolayısıyla, imanın kabul olunması için, kutsal kitaplarda bahsedilen gerçekleri göreceğimiz bir ortamı beklemek hatalıdır. Ayetlerde bahsedilen bu hakikatler, sadece kıyamet zamanıyla ilgili değildir.

Kur’an’daki Yunus Suresi 10/90ıncı ayet, firavunun, suda boğulmaya başladığında iman ettiğini söylediğini anlatır. Ama ona 91inci ayette firavuna verilen cevap, olumsuzdur. “Ya şimdi mi! Oysa daha önce isyan etmiş, bozgunculardan olmuştun” denilir.

Demek ki, göreceğimiz hakikatler, sadece kıyametle ilgili olmayabilir. Firavunun durumunu bahseden ayetteki gibi, kendi ölümümüzle ilgili olabilir. Bir başka açıdan bakarsak, bize en yakın kıyamet, kendi ölümümüzdür. Tıpkı, Nasrettin Hoca fıkrasında olduğu gibidir durum. Hocaya bir gün sormuşlar. “Hocam kıyamet ne zaman kopacak?” Hoca da demiş ki: “Küçük kıyamet, hanım ölünce, büyük kıyamet de ben ölünce“ Hocanın şaka yollu ifadesindeki gibi, bizim kıyametimiz, ölümümüzdür. Çünkü ölümümüzden sonra, Yüce Yaradan’ın huzuruna vardığımızda, hatamızı düzeltmek için geri dünyaya dönme isteğimizin kabul edilmeyeceği Kur’an’da defalarca belirtilmektedir. (Müminun 23/99-100, Secde 32/12, Enam 6/27-28) Dolayısıyla, öldükten sonra kendimizi düzeltmek için hiçbir fırsatımız kalmamış olacağından, bu dünyadan ahirete göçümüz, bizim için kıyamet sayılır.

Peki, hayatının geçmiş döneminde iman etmemiş bir kişi, ölümünün ne zaman olacağını bilemeyeceğine göre, ne yapmalıdır. Umutlu olmamalı mıdır? Benzer şekilde, iman ettiğini diliyle söylemesine rağmen, davranışlarıyla, inançsız insanlar gibi hareket ettiğini fark eden şahıs da umudunu yitirmeli midir?

Yüce Yaradan, Kur’an’ında, bizlere hep umut aşılamaktadır. Sapkınlardan başkasının umudunu kaybetmeyeceğini ifade etmektedir.

Eğer, umudumuzu kaybetmeyeceksek ve ölümden hemen önce iman ettiğimizi söylememiz bir işe yaramayacaksa, nasıl bir yol izlemeliyiz?

Tek olan Tanrı, kullarına bu konuda da şöyle yol gösteriyor: Enam Suresi 6/158: “(İnanmak için) ille meleklerin gelmesini yahut Rabbinin gelmesini, ya da Rabbinin bazı ayetlerinin gelmesini mi bekliyorlar? Ama Rabbinin (azap) işaretlerinin geldiği gün, daha önce iman etmemiş yahut imanında bir hayır kazanmamış kimseye, artık inanması bir fayda sağlamaz. De ki: “Bekleyin; biz de beklemekteyiz.”

Ayet, net bir şekilde, son anda iman edenle, imanıyla bir hayır kazanmamış olanı aynı kefeye koyuyor. Bu kefe, cezalandırılacakların kefesidir. Buradan ayrılıp, Yüce Yaradan’ın bağışlamasını umabilmemiz için, ölmeden önce, imanımızı, insanların da görmesini sağlamalıyız. İmanımızın gereği olan güzel işleri yapmalıyız. İnsanlara iyilik ve hayır yapmalıyız. Geçmişte kötülük yaptığımız insanlardan, yanlış davranışlarımız için özür dilemeliyiz. Bütün bunları yapmamız durumunda, insanlar da bizim imanımızı göreceklerdir. Yine de asıl olan, tek olan Tanrı’nın bilmesidir. Çünkü insanlar kandırılabilir, fakat Yüce Yaradan, asla kandırılamaz.

Enam Suresinin bu ayeti, sadece iman etmeyenlere yönelik değildir. Ayetin öncesindeki 154-155-156-157inci ayetlere bakılınca, bu uyarının, Yahudilere, Hıristiyanlara ve “bize de kitap indirilseydi” diye isteyenler de dâhil, herkese yapıldığı anlaşılıyor.

Allah’ın rahmetine sığınabilmemiz için, bazı şeyleri görmemizi beklemeyerek, Yüce Yaradan’ın bize bildirdiği gaybla, yani bilinmeyenle ve gelecekle ilgili mevcut delilleri yeterli görmeliyiz. Tanrı, bütün evrende ve insanın kendisinde, delillerini, aşikâr bir vaziyette göstermektedir. Yüce Yaradan’ın bu delilleri, aslında, başımıza gelecek azapların veya güzelliklerin de kanıtlarıdır. Bu sebeple, olacak azaplardan ve zarardan kurtulmayı ummanın yolu, önceden hareket etmektir.

Önceden hareket edebilmek, kolay değildir. İnsan olarak sahip olduğumuz yapımız, bazen, bizim uhrevi düşünmemize engel olmaktadır. Örneğin, bir hastayı ziyarete gittiğimizde, ona “vah, vah” derken, çoğumuz, aynı duruma kendimizin de, hem de kısa bir süre içerisinde düşebileceğini düşünmeyiz. Bir cenazeye katıldığımızda, mevtanın yerinde kendimizin olmuş olabileceğini aklımıza getirsek bile, çoğumuz, cenaze töreni bittikten sonra unuturuz. Cenaze töreni sırasında, mevtanın yerinde bizim yatıyor olabileceğimizi düşünenlerimizin aklına, kendi yaptığı kötülükler gelir. Kötülük yaptığı, yalanlarıyla aldattığı insanlardan helâllik istemesi gerektiğine karar verir. Fakat çok azımız bu kararını uygular. Çoğumuz, kötülükler yaptığımız insan cenaze töreni sırasında yanımızda olsa bile, özür dilemeyiz. Hiçbir şey yapmayız. Tören bitince eski günahkâr hayatımıza geri döneriz.

Eğer, bir hastalığın veya ölümün bize hemen gelmeyeceğini zannediyorsak, eğer, yalanlar söyleyerek kandırdığımız ve kötülük yaptığımız insanlardan özür dileyemeyeceğimizi düşünüyorsak, yapılabilecek bir şey yok demektir. Bu durumda isek, bize kimse yardım edemez. Ne diğer insanlar, ne de Yüce Yaradan, yardım edebilir.

Demek ki,  yaşadığımız sırada iman etmek ve imanımızın gereğini yapmak, tamamen bizim kararımıza bağlıdır, bizim elimizdedir. Dolayısıyla seçim tamamen bize aittir.

O halde, şimdiden tezi yok, hemen icraata başlamalıyız. Kandırdıklarımızdan özür dilemek zor geliyorsa, önce ayna karşısında kendimizden özür dilemeli ve Yüce Yaradan’dan merhamet istedikten sonra, hemen güzel işler yapmaya başlamalıyız. Eğer bu ilk adımı atarsak, inşallah, devamının seri bir şekilde geldiğine şahit olacağızdır.

Son anda ve sadece dil ile iman etmenin bir işe yaramadığını, imanımızın gereğini yaşarken yapmamız gerektiğini unutmayalım. Dolayısıyla gereğini yapalım. Yüce Yaradan’ın bize verdiği akıl, vicdan ve iradeyi kullanalım. Bu konuda Tanrı’dan yardım isteyelim. Aksi halde, hem bu dünyada, hem de ahiret hayatında göreceğimiz cezalara itiraz etme hakkımız kalmamış olur.

DÜNYA SADECE İNSANA AİT DEĞİLDİR, İNSAN VEKİL YÖNETİCİDİR

Bu sitede yayınladığımız “Evrenin Yaratılış Sebebi Üzerine Düşünceler” başlıklı makalelerimizde, evrenin yaratılışının muhtemel sebepleri hakkındaki bazı düşüncelerimizi okuyucularımızla paylaşmıştık.

Bahsettiğimiz yazımızda, “günümüzdeki bilimsel bulguların sonuçlarına göre, evrenin insanlar tarafından bilinen veya gözlenen bölümündeki düzen, yer kürenin yaşamını sürdürebilmesi için organize edilmiştir” şeklinde bir kanaat belirtmiştik. Bu fikrimizi, bazı bilimsel bulgulara dayanarak pekiştirmeye çalışmıştık.

Yine bu sitede yayınladığımız “Allah, Yakın Kâinatı (göğü) Dünya İçin, Dünyayı İnsan İçin Kurgulamış İken, İnsan Ne Yapıyor?” başlıklı yazımızda da, Yüce Yaradan’ın, yeryüzünü insanın yaşayabileceği şekilde kurguladığını ifade etmiştik. Bu fikrimizi de, aşağıdaki Kur’an ayetlerine dayandırmıştık:

Nahl 16/5: “Hayvanları sizin için yarattı….”

13: “Sizin için yeryüzünde çeşitli renk ve biçimlerle yarattığı şeyleri de sizin hizmetinize verdi. Öğüt alan bir toplum için bunda ibretler vardır.”

14: “O, taze et yemeniz ve takınacağınız süs eşyası çıkarmanız için denizi sizin hizmetinize verendir. Gemilerin orada suyu yara yara gittiğini görürsün. (Bütün bunlar) O’nun lütfundan nasip aramanız ve şükretmeniz içindir.”

Daha önce yayınladığımız bu makalelerimize bakarak, yeryüzünün sadece insana ait olduğu fikrine varanlar olabilir. Eğer bu düşünceye ulaşmış olanlar varsa, yanlış bir sonuca sahip olduklarını yine Kur’an ayetlerine dayanarak gösterelim.

Fussilet Suresi 41/10: “O, dört gün içinde (dört evrede), yeryüzünde yükselen sabit dağlar yarattı, orada bolluk ve bereket meydana getirdi ve orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti.”

Görüldüğü gibi, ayetin sonunda “orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti” denilmektedir.

Eğer Yüce Yaradan, yeryüzünde sadece insanların rızıklanması için bolluk ve bereket oluştursaydı, bunu açıkça söylerdi. O zaman ayetin sonu muhtemelen şöyle olurdu “orada insanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti.”

Nitekim aşağıdaki ayetteki ifade, evrendeki bazı şeylerin insanın emrine verildiğini, net olarak vurgulamaktadır:

Nahl Suresi 12. “O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize verdi. Bütün yıldızlar da O’nun emri ile sizin hizmetinize verilmiştir. Şüphesiz bunlarda aklını kullanan bir millet için ibretler vardır.”

Ayette, insanın hizmetine verilenler olarak sadece; gece, gündüz, güneş, ay ve yıldızlardan bahsedilir. Bolluk ve bereketten bahsedilmez. Ayette bahsedilen insanın hizmetine verilen güneş, ay ve yıldızlardan, onların hareketlerinden, elbette, yeryüzündeki diğer canlıların da bazı faydalar sağladıkları düşünülebilir. Ama güneş, ay ve yıldızların, yeryüzündeki diğer canlıların hizmetine verilmesi gibi bir ifadenin geçmesi anlamsızdır ve tek olan Tanrı’nın böyle bir şey söylemesi düşünülemez. Bu nedenle güneş, ay ve yıldızlar için, doğrudan, “sizin hizmetinize verilmiştir” denilmiştir.

Demek ki -ayetlere göre- güneş, ay ve yıldızlar insanlar için, yeryüzündeki bolluk ve bereket ise, rızık arayan bütün canlılar için oluşturuldu.

O halde, yeryüzü, bütün canlıların ortak yaşam alanıdır. Rızık arayan her canlının rızık bulacağı bir mekândır.

Diğer taraftan, Bakara Suresi 2/30uncu ayete göre her insan, Yüce Yaradan’ın yeryüzündeki halefidir. Yani vekil yöneticisidir. Bir insanın bu görevini yerine getirip getirmemesi veya tam tersi davranması bu gerçeği değiştirmez. Tek olan Tanrı, insanı, Kendisinin vekil yöneticisi yaparken, insanlara Kendisinden bazı özelliklerin yansımalarını vermiştir.

 İsmail Hakkı Bursevi’ye göre de, Yüce Yaradan’ın halifesi olmanın sırrı yaratılış özelliklerindedir.

“Allah, insanı, Kendi zatının sıfatlarının suretinde hayat sahibi, çekip çeviren, işiten, gören, bilen, güç sahibi, konuşan ve iradesi olan bir varlık olarak yaratmıştır.”

Bilhassa hayvanlara göre, daha fazla akıl ve çok değerli özellikler vermiştir. İnsana verdiği en güzel vasıflardan birisi de özgürlüktür. Yüce Yaradan, Kendisinin vekil yöneticisi yaptığı insana özgürlük verecek kadar da, yücelerin yücesidir.

Ama insanların büyük çoğunluğu, onlara verilen vekil yöneticiliğin gerektirdiği sorumluluğu yeterince kavramış mıdır sorusuna her insan kendisi karar versin.

Kanaatimce, insanların önemli bir bölümü, dünya sadece insanlara ve bazen de kendisine aitmiş gibi davranıyor. Konuşurken belki farklı sözler ifade ediliyor. Ama tavırlar ve uygulamalar, sözlerle uyuşmuyor. Hem de insan olarak, diğer canlılara ihtiyacı olduğunu, onlar olmadan yaşamını sürdüremeyeceğini bildiği halde, onların yaşam haklarını hiç hesaba katmıyor. Nitekim bilim insanlarının ifadelerine göre, sadece arıların yok olmasından kısa bir süre sonra, insanlık da yok olmakla karşı karşıya kalacaktır. Hâlbuki insanlık, salgın hastalık gibi bazı sebeplerle yok olsa, arıların ve tabii ki diğer bitki ve hayvanların yaşamaya devam edecekleri düşünülmektedir.

Öte yandan, insanlar; bırakın bir ayı  ile veya bir kurtla başa çıkmayı, yeri geldiğinde yatak odalarındaki bir sivrisinekle bile mücadelede zorlanırlar. Ama yine de; inekleri, mandaları, filleri, develeri, atları, koyunları ve nicelerini, eğer Yüce Yaradan bizlere boyun eğdirmeseydi ne yapardık diye düşünmek istemezler. Uçan kuşlar karşısında bocalayan insan, tavukları, kazları bizim hizmetimize, tek olan Tanrı’nın sunduğunu anlayamıyor veya anlamak istemiyor.

Enam suresi 6/38. ayet: ‘’Hem yerde debelenen hiçbir hayvan ve iki kanadıyla uçan hiçbir kuş yoktur ki, sizin gibi bir ümmet olmasınlar. Biz Kitap’ta hiçbir eksik yapmamışızdır; sonra hepsi toplanır Rablerine haşronulurlar. ‘’

Demek ki, bütün hayvanlar, tıpkı insanlar gibi, topluluk halindedirler ve aralarındaki iletişimde bazı kurallar vardır. Ayette bahsedilenlerin ispatını, çekilen bütün belgesellerde gördüğümüz için, örnekler vermeye gerek görmedik.

Her insan için Tanrı tanımı farklı olabilir. Ama insanların büyük çoğunluğu, yapılan haksızlıkları tek olan Tanrı’nın bildiğine ve zamanı geldiğinde haklının hakkını vereceğine, hakkı tesis edeceğine inanır. Dolayısıyla, Yüce Yaradan’ın yaratma vasfı dışındaki vasıflarını tanımlayan en önemli özelliği, adilliğidir. Onun adalet terazisi, zerre kadar bile şaşmaz. Çünkü Onun, haksızlık yaparak Kendi menfaatini düşünmesine ihtiyacı yoktur. O, zaten her şeyin sahibidir.

O halde, vekil yönetici olan insanın birinci sorumluluğu, haklının hakkını vermektir. Bu yükümlülük, sadece insanlara haklarını vermek anlamında değildir. İnsanlar, Yüce Yaradan’ın yeryüzündeki vekil yöneticisi olarak, dünyadaki bütün canlı ve cansız varlıkların haklarını vermekle yükümlüdür. Çünkü tek olan Tanrı, yeryüzündeki bolluk ve bereketi, rızkını arayan bütün canlılar için oluşturmuştur. Yani, Yüce Yaradan, yarattığı bütün canlılara adil davranmaktadır.

Cansız varlıkların hakkını vermek sözü anlamsız gelebilir. Ama cansız varlıkların birçoğu insanlığın geleceğini doğrudan ilgilendirmektedir. Milyonlarca yılda oluşmuş yeraltı zenginlikleri olan madenleri birkaç asırda bitirmenin, insanlığın geleceğini doğrudan etkileyeceği aşikârdır. Kirlenen hava ve su, gelecek kuşaklara bıraktığımız ve çözümü çok zor olan sorunlardır. Dolayısıyla, cansız varlıklara karşı olan sorumluluğumuz, aslında insanlığa karşı olan haklının hakkını verme yükümlülüğümüzle -çoğu zaman- eş anlamlıdır.

Bir koyunun, yeryüzüne ne kadar zarar verme hakkı varsa, insan da çevreye o kadar zarar verme hakkına sahiptir. Yeryüzü, bütün canlıların ortak malıdır.

Eğer insanlık, yeryüzünün sadece kendisine ait olmadığını kavrayarak gereğini yapmazsa, kendi sonunu getirecektir. İnsanların vurdumduymazlığı bu şekilde devam eder ve bitkilere, hayvanlara, yeryüzünün varlıklarına karşı sorumsuz davranışlar hız kazanırsa, insanlığın kendi sonunu getirme süresi, tahminlerden daha kısa zamanda olabilir.

EVRENİN AÇIKLANAMAYAN ORTAMLARI ÜZERİNE

Bu makalede, Stephen Hawking’in “Zamanın Kısa Tarihi” adlı eserinden bazı alıntılar yaparak, onların üzerine fikir yürütmeye çalışacağız.

Yazar 161inci sayfada diyor ki: “Eğer, erken evrende farklı bölgeler, açıklanamayan bir nedenden ötürü aynı sıcaklıkta başlamasalardı, birbirleriyle aynı sıcaklığa ulaşmasının hiçbir yolu yoktu.”

Bu açıklamaya göre, evrenin başlangıcı ciddi bir plan üzerine kurgulanmış.

Hawking, bazen aklına takılan soruları aynı sayfada soruyor. Bu sorulardan birisi şöyle:

“Neden evren, kritik genişleme hızıyla yaşamına başladı ve neden halâ on milyar yıldan sonra bile, bu kritik hıza çok yakın bir şekilde genişlemeye devam ediyor?”

Bu soruyu sorduktan hemen sonra şöyle bir açıklama yapıyor:

“Eğer Büyük Patlamadan bir saniye sonra, evrenin genişleme hızı yüz bin milyon milyonda bir oranda bile daha küçük olsaydı, mevcut büyüklüğe ulaşmasından çok önce çökerdi.”

Bu sitede yayınladığımız “Tanrı’nın Özgürlüğü Üzerine 1” başlıklı makalemizde Hawking’in “Büyük Sorulara Kısa Yanıtlar” kitabından alıntı yapmıştık. Yazar, evrenin oluşumu hakkındaki düşüncesini şöyle açıklıyordu: “Evrenin kendiliğinden, bilim yasaları uyarınca, hiçlikten yaratıldığını düşünüyorum…”

Hâlbuki yukarıda kendisinin sorduğu soru ve açıklamasında, evrenin genişleme hızının, binde bir değil, milyonda bir değil, milyarda bir değil, yüz bin milyon milyonda bir oranda bile daha küçük olması halinde, evrenin çökmüş olacağını anlatıyor.

Yazımızın ilk başında verdiğimiz, yazarın sıcaklık konusundaki uyarısı ile hız hususundaki ikazını dikkate aldığımızda, Hawking, “evrenin kendiliğinden, bilim yasaları uyarınca, hiçlikten yaratıldığı” fikri ile kendisi çelişmektedir. Çünkü yazar, evrenin yaratılışında çok ciddi hesapların ve planların olduğunu bizzat kendisi, 165inci sayfada şöyle ifade ediyor:

“Burada kayda değer olan gerçek, bu niceliklerin (sabit oranlar, sabit sayılar, hassas hızlar gibi nicelikler) değerlerinin, yaşamın gelişmesini mümkün kılacak şekilde, oldukça iyi bir biçimde ayarlanmış olmasıdır. Nitekim sözgelimi, elektronun elektrik yükü, yalnızca küçük bir oranda bile farklı olsaydı, yıldızlar, ya hidrojen ve helyum yakmayı başaramazlardı, ya da hiçbir şekilde patlamazlardı. Bu patlamalar ile etrafa saçılan ağır kimyasal elementler olmasaydı, hayat sürmezdi.”

Yazar, 162inci sayfada kendi kendisine şöyle bir soru yöneltiyor:

“Eğer Tanrı, evreni böylesine kavranılamaz bir yolla başlattıysa, neden anlayabileceğimiz yasalar çerçevesinde gelişmesine izin verdi?”

Sonra kitabının 167inci sayfasında şu açıklamayı yapıyor:

“Bizim gibi varlıkları amaçlayan bir Tanrı’nın eylemi dışında, evrenin neden bu şekilde başlaması gerektiğini açıklamak çok zor olurdu.”

Yazarın evrenin başlangıcının kavranılamazlığı hususundaki düşüncesi, bize göre, bugün için geçerlidir. Belki de, gelecek bir zamanda konuyla ilgili daha anlaşılır ve deneylenebilir teoriler oluşturulabilir. Yukarıdaki cümlesinin devamında yazarın güzel bir şekilde tespit ettiği husus, Tanrı’nın, Kendisinin koyduğu yasaları, verdiği akıl ile bizim anlamamızı sağladığıdır. Nitekim hayvanlar da ayrı bir âlemdir. Onların da akılları, duyguları vardır. Onlar da kendi aralarında sosyal kurallara sahiptir. Ama Tanrı, hayvanlara evrenin yasalarını anlayabilecek akıl vermemiştir.

Biz burada yazarın iki cümlesi arasındaki farka dikkat çekmek istiyoruz. Birinci cümlede (evrenin kavranabilmesi hususunda), Tanrı’nın bir çelişkisinden bahsederek, Tanrı’nın olmadığı gibi bir algı oluşturmak istiyor. İkincisinde ise, evrenin başlangıcının böyle olmasının sebebinin, Tanrı’nın, bizler gibi akıllı, şuurlu ve özgür varlıklar yaratma isteği olmasından başka, ileri sürebileceğimiz bir seçeneğin olmadığını vurguluyor.

Yazar bu düşüncesiyle, aslında, evrenin başlangıcının oluşumunun, bilim yasaları dediği şeylerin kendiliğinden bir araya gelmesiyle tesadüfen gerçekleşmediğini, planlamayı Tanrı’nın yaptığını, yine kendisi net bir şekilde vurgulamış oluyor.

Yazarın kafasının karışıklığı sadece bunlarla da kalmıyor.

Eserinin 169-170 inci sayfasında şöyle diyor:

“Evrenin gözlemleyebildiğimiz bölgesinde, yaklaşık on milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon milyon (1 ve yanında seksen sıfır) parçacık mevcuttur. Peki, bütün bu parçacıklar nereden geldi?”

Kitabının 190nıncı sayfasına gelince şöyle diyor:

“Zaman geçtikçe sistem bilim yasalarına göre evrilecek ve mevcut durumu değişecektir.”

Yazarın yukarıdaki sözü, Termodinamiğin İkinci Kanununu bahsederken kendince bir örnek vermeye çalışırken aktarıyor. Ama böyle örnekler vererek açıklamak istediği konu, aslında evrenin gelişimi hususu olduğundan biz de bir karşılaştırma yapmak ihtiyacını hissettik. Şöyle ki, bir taraftan evrenin genişleme hızının, aradan on milyar yıl geçmesine rağmen halen aynı hızda devam ettiğini söylüyor. Ayrıca sabit oranlar, sabit hızlar gibi niceliklerin varlığından bahsediyor. Ama kitabının sonraki bir bölümünde, sistem zaman geçtikçe evrilecek ve mevcut durumu değişecek diyor. Yani bir taraftan kendisini yalanlarken, bunu da bilim insanının deneylere dayanan verileriyle değil, müneccim gibi yorum yaparak söylüyor.

Yazar, bu çelişkisi yetmezmiş gibi 194üncü sayfada daha da çelişkili bir cümle kuruyor:

“Evren, en azından on milyar yıl daha geçmeden küçülmeye başlamayacaktır.”

Aslında “on milyar yıl geçmeden küçülmeye başlamayacağı sözü, 161inci sayfadaki;

“Eğer Büyük Patlamadan bir saniye sonra evrenin genişleme hızı yüz bin milyon milyonda bir oranda bile daha küçük olsaydı, mevcut büyüklüğe ulaşmasından çok önce çökerdi.” şeklindeki fikriyle örtüşüyor. Ama sayfalarca yazınca, fikrini değiştiriyor veya kafası dağılıyor ve “bilim yasaları evrilecek mevcut durum değişecek” diyor.

Hawking’in ileri sürdüğü bir başka iddiası ışık hızı hususundadır. Einstein’ın teorisini temel alarak, 201inci sayfada şöyle diyor: “Göreliliğe göre, hiçbir şey ışık hızından daha hızlı hareket edemez.”

Bu fikri, teoriye göre doğru olduğu gibi, kendisinin204üncü sayfada açıkladığı aşağıdaki deneyler de bunu destekliyor görünüyor:

CERN’de (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi) parçacıkları ışık hızının %99,99’u büyüklüğüne kadar hızlandırabiliyoruz. Fakat ne kadar fazla enerji verirsek verelim, parçacıkların, ışık hızı limitinin ötesine geçmesini sağlayamıyoruz.”

Eğer yazar, 230uncu sayfasında bahsettiği şu fikrine itibar etseydi, ışık hızının aşılması konusunda karamsar olmazdı. Diyor ki:

“1inci bölümde açıklandığı üzere, kuramlar kanıtlanamadığı için hiçbir zaman doğru kuramı bulduğumuza tam olarak emin olamayız.”

Bu fikrini 232inci sayfada şöyle destekliyor:

“Nitekim Newton’ın kütleçekim kuramında, üç cismin hareketini bile tam olarak çözemiyoruz.”

İşte tam bu noktada, bilim insanlarına cesaret verebilmek için Kur’an’a bakalım.

Mearic Suresi 70/4: “Melekler ve Ruh, miktarı elli bin yıl süren bir gün içinde Ona çıkar.”

Şimdi şöyle bir hesap yapalım. Dünyamız kendi etrafında dönerken, bir günde yaklaşık 40.000 km yol alıyor. Bu hız saniyede 40.000/24x60x60= 0,463 km demektir. Bu hesaba göre meleklerin hızı ise yaklaşık olarak, 0,463 kmx50.000×365 = 8.450.000 km /saniye olur.

Işık hızı 300.000 km/sn olduğuna göre, meleklerin hızı ışık hızından 8.450.000/300.000 =28 kat fazla demektir.

Aslında Kur’an’da verilen bu rakam, net böyledir anlamında değildir. Bizim konuyu anlayabilmemiz için, büyüklük ifade eden örnek bir rakamdır. Nitekim bu durum, şu ayetle daha net anlaşılacaktır.

Secde Suresi 32/5: “O, gökten yere, işleri düzenler, sonra da o işler, sizin saydıklarınızdan bin yıl kadar olan bir günde O’na yükselir.”

Diğer yandan, Einstein’ın teorisine göre, uzay ve zaman mutlak değildir sözü, Kur’an’ın bu gibi ayetlerinde bahsedildiği şekliyle, geçerlidir. Dolayısıyla, Tanrı’nın yanında ve uzaydaki zamanın, bizim dünya içerisindeki zamanımızla aynı olmadığını düşünüyorum. Nitekim uluslararası seyahatler yapan bir iş insanı ile köyde yaşayan bir kişinin işlerini yaparken kullandıkları hız kavramı bile birbirinden çok farklıdır.

Dolayısıyla, belki de melekler, ışık hızının yüz binlerce katıyla hareket ediyordur.

Bizler, meleklerin hızı konusunu bilemeyiz. Bu açıdan fikir yürütmemiz yanlış olur, müneccimlik olur. Burada vurgulamak istediğimiz, ışık hızının mutlaka aşılabileceği hususudur. Yani görelilik kuramına takılıp kalmamalıyız. Kur’an’a güvenmeliyiz.

Yazarın ışık hızı aşıldığında, zamanın bükülmesi dediği ve deneylere dayandığını iddia ettiği ortam nedeniyle zamanda geriye yolculuk fikrini, Kur’an’ın anlatımları ışığında baktığımda, bir bilim kurgu fantezisi olarak değerlendiriyorum.

KUR’AN YORUMLAMA YÖNTEMİNDE, KUŞKU VE GÜVEN

Sosyal yaşantımızda kuşku duyarak sorgulama yapmanın sonuçlarını, en belirgin bir şekilde ortaya koyan kişilerden birisi, Sokrates’tir. Aslında Sokrates’ten önce de, onun gibi kuşku ile sorgulayan düşünürler vardı. Sokrates’e atfedilen “ben bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğimdir” sözü, muhtemelen ondan önce de söylene gelen bir deyiş halindeydi. Sorgulama anlayışının daha eski olduğunu düşünmemizin bir nedeni, Sokrates’ten önceki bu düşünürlerin yazılı eserlerinde sorgulamanın varlığıdır. Hâlbuki Sokrates, hep konuşmuş, hiç yazmamıştır. Buna rağmen, diğer düşünürlerden daha tesirli olmuştur. Bunun birkaç tane önemli sebebi vardır. Bunlardan bir kısmını, bu sitede yayınladığımız, “Sokrates’in Ünlü Olmasının Sebepleri” başlıklı makalemizde aktarmıştık. Bu makalemizin konusuyla ilgili olanı, Sokrates’teki farklı bakış açısıdır.

Diğer düşünürler, teorilerini, kişinin iyiliği üzerine kurmuşlardı. Fakat Sokrates, kişisel yani özel iyiliğin üzerine, toplumsal yani, genel iyiliği işleyen ilk düşünür oldu. “Hiçbir şey bilmiyorum” diyen Sokrates’in inandığı tek bilgi, töre bilgisiydi. Bu bilgiye de, devleti sağlam temeller üzerine oturtmak gerektiğini düşünerek, devleti kutsadığı için ulaşmıştı.

Bir insan, bildiğini düşündüğü şeyleri sorguladıkça, bilgisinin yetersiz olduğunu bizzat kendisi anlamaktadır. Sorgulayan bir insan, eğer kendi düşünce sisteminin mantıklı olduğuna karar verirse, fikrine olan güveni artar. Dolayısıyla, o konu hakkındaki bilgisinin yetersiz kaldığını görmesine rağmen, araştırmaya devam eder. Araştırmalarında, daha mantıklı bulduğu farklı fikirlere ulaşırsa, kendi düşüncesinden vazgeçer. Ama benzer fikre ulaşırsa, kendi fikrini, daha bir inançla savunmaya çalışır.

Kur’an’a baktığımızda, Yüce Yaradan’ın bizden istediklerinin başında, düşünmemiz ve akıl erdirmemiz gelmektedir. Düşünürken, kuşku duyarak sorgulamamızı öğütlemektedir. Hâtta, tek olan Tanrı, bizzat Kendisini de sorgulamamıza izin vermektedir. Bu durumu, Hz. İbrahim ile ilgili olarak bize anlattığı, aşağıdaki olaydan anlıyoruz.

Bakara Suresi 2/260: Bir zamanlar İbrahim de: “Ey Rabbim! Ölüleri nasıl dirilttiğini bana göster!” demişti. Allah: “İnanmadın mı ki?” buyurdu. İbrahim: “İnandım, fakat kalbim iyice yatışsın diye istiyorum.” dedi. Allah buyurdu ki: “Öyle ise kuşlardan dördünü tut da onları kendine çevir, iyice tanıdıktan sonra (kesip) her dağın başına onlardan birer parça dağıt, sonra da onları çağır, koşa koşa sana gelecekler ve bil ki, Allah gerçekten çok güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.”

Ayetten anladığıma göre, tek olan Tanrı, bizim, Onu sorgulamamızdan rahatsız olmayıp, aksine irdeledikçe, kuşkularımızın yersizliğini anlayıp, kalbimizin yatışmasını istemektedir. Onu sorgulamamıza ses çıkarmamasının muhtemel nedeni, düşünerek sorgulayan bir insanın, Yüce Yaradan’a tam teslimiyet göstermesi ihtimalinin artması olabilir.

Bilhassa günümüzde, bilimin ulaştığı verilerin ışığında sorguladıkça, kendimizin, Yüce Yaradan karşısındaki acizliğimizi görmekteyiz. İnsanların en zekisi olduğunu düşündüğümüz kişilerin bile sahip oldukları bilginin, Allah’ın ilminin yanında bir hiç olduğunu anlamaktayız. Bu hakikatle en sık karşılaşanların, gerçek anlamda ilmi araştırmalar yapanların olması, tesadüf değildir. Yüce Yaradan, Kendisininkiyle kullarının arasındaki bu bilgi farkına, aşağıdaki ayetiyle dikkat çekmektedir.

Kehf Suresi 18/109: Deki: “Eğer Rabbimin sözlerini yazmak için denizler mürekkep olsa, Rabbimin sözleri tükenmeden önce, denizler muhakkak tükenecekti, bir mislini daha yardımcı getirsek bile.”

Bu ayetten de anlaşıldığı üzere, bizim, insanlar olarak, kendi bilgimizi sorguladıkça, aslında Sokrates’in dediği gibi, bilmediğimizi anlıyoruz. Nitekim bilim de, sorgulama yöntemiyle ilerliyor. Bilim insanları, daha önce ulaşılan ve genel kabul gören bilgileri sorgulamasaydı, bilim gelişemezdi.

Bilimin ilerlemesinde sorgulamanın öneminin daha iyi anlaşılması açısından bir örnek verelim. Antik Helen düşünürü Aristo, bir cismin doğal durumunun hareketsizlik olduğunu ifade etmiştir. Ona göre, cisim, ancak ona bir kuvvet etki ettiğinde hareket eder. Diğer yandan, ağır bir cisim, yere doğru daha güçlü bir çekimi olacağı için, kendisinden hafif olan bir cisme kıyasla daha hızlı düşer. Bu kanaatte olan Aristo ve onu takip edenler, evrene hükmeden bütün kanunların saf düşünceyle kavranabileceğini savunmuştur. Bu nedenle, “yasaları, gözlemle ve deneyle kontrol etmeye gerek yoktur” inancındaydılar. Aristo ve takipçilerinin bu anlayışı, sorgulamayı bertaraf ettiği için –El Biruni gibi bazı Müslüman bilim insanının yaptıkları sorgulamalar hariç- Galileo’ya kadar aynen kabul edilmiştir.

Diğer yandan, günümüzdeki bilim insanları, bir dönem yumurtayı yemeyin demişlerdi. Bir sonraki dönemde fikir değiştirerek her gün yiyin dediler. Dolayısıyla kısa bir süre içerisinde birbiriyle çelişkili savunmalar yaptılar. Bu anlayışla, Kehf Suresinin yukarıda verdiğimiz 18/109uncu ayetinde tek olan Tanrı’nın bilgisiyle ilgili anlatılanları karşılaştırdığımızda, Yüce Yaradan’ın, yaratışındaki mükemmeliyete ve kurduğu muazzam düzene daha çok güvenmekteyiz.

Kur’an, bizden, tek olan Tanrı’ya, bir başka açıdan daha güvenmemizi istemektedir. Çok sayıda ayette, “Allah’ın sözünden dönmeyeceği” vurgulanır.

Şimdi, oturup bir düşünelim. Önce kendimizi sorgulayalım. Sonra çevremizdekiler hakkında düşünelim. Acaba, kendimiz dâhil olmak üzere, çevremizde, yaşamı boyunca verdiği hiçbir sözden dönmemek için, bahaneler üretmeye çalışmayan var mı? Cevabımız “yok” ise, gerçekte, tek güvenilir olanın, Yüce Yaradan olduğu kanaatine varırız. Her varlığın sahibi olan Tanrı’nın, verdiği sözü tutmamasını gerektirecek maddi ve manevi hiçbir menfaate ihtiyacının olmaması da, bizim bu kanaatimizin doğruluğunu ispatlamaktadır

Demek ki, Kur’an’ı yorumlama yöntemimizi, sorgulama üzerine kurmalıyız. Çevremizdeki her şey gibi, Kur’an’da bahsedilenleri de kuşku duyarak sorguladığımızda, tereddütsüz bir şekilde ve sadece Yüce Yaradan’a güvendiğimizi anlarız.

Yüce Yaradan’ın elçileri de, elbette güvenebileceğimiz insanlardır. Ancak, peygamberlerine olan güvenimiz, onların tek olan Tanrı’dan aldıkları vahyi, aynen ilettiklerine olan güven şeklinde olabilir. Yoksa onlar da, bizim gibi insan olduklarından, elçilerin hepsi de yüksek ahlâk sahibi olmalarına rağmen, dünyevi işlere ilgili söylediklerine tam olarak güvenemeyiz. Onların da hata yapabileceklerini, bizlere, bizzat Kur’an söylemektedir.

Peki, güveneceğimiz tek merci, Yüce Yaradan ise, Onun, cehennem ile cezalandırma sözüne mi, cennetle mükâfatlandırma vaadine mi daha çok yönelmeliyiz. Bu hususta, değişik bakış açılarına göre, farklı anlayışlar oluşmuştur. Yönetim kademesinde olanlarla, fakihler, yani hukukçuların çoğu, Allah’ın, cezalandırıcı vasfına güvenmeyi tercih etmişlerdir. Yönetim kademesindekilerin bu şekilde algılamaları normaldir Belki de hukukçular da, tek olan Tanrı’nın cezalandırıcı vasfını öne çıkararak, toplumu daha kolay kontrol edebilmeyi veya haksızlıkların ve zalimliklerin azalmasına vesile olacağını düşündükleri için bu fikri savunmuşlardır. Derviş yapısında olanlar ise, Yüce Yaradan’ın rahmetine güvenilmesi gerektiğini öne çıkarmışlardır.

Elbette, tek olan Tanrı’nın vaatlerinin hepsi de, en hak vaatlerdir. Dolayısıyla cehennem de, cennet de mutlaka gerçekleşecektir. Diğer taraftan, Allah’ın rahmeti, gazabından geniştir. Böyle olduğunu, bu sitede yayınladığımız, “Allah’ın Rahmeti, Gazabından Geniş Midir” başlıklı makalemizde, Kur’an ayetlerini inceleyerek irdelemiştik. Yüce Yaradan’ın rahmetinin her şeyi kuşattığını, bizzat Kendisi, Kur’an’ında bize bildirmektedir.

Kur’an’daki bu ve benzeri bilgiler ışığında konuya yaklaşırsak ve Yüce Yaradan’ın, kullarından hiçbir menfaatinin olamayacağı gerçeğine göre irdelersek, insanların, tek olan Tanrı’ya her yönden güvenmeleri, en mantıklı olandır. Ancak, insanların, mükâfat vaadine daha çok itibar ederek, cehenneme götürecek ortamlardan uzaklaşıp, cennetle mükâfatlandırılmak için gayret etmelerinin daha mantıklı olduğu kesindir. Çünkü cennette huzur içerisinde ve sonsuz denilebilecek bir süre yaşamayı istemeyen olacağı düşünülemez. Cennete giden her kişinin, böyle bir ortamı oluşturduğu için, tek olan Tanrı’ya, her an şükredeceğine kesin gözüyle bakılabilir.

Diğer yandan, daha çok kulunun cennetine girmesinin, Yüce Yaradan’ı daha çok memnun edeceği inancındayız. Bu inancımız, Kur’an ayetlerinden anladıklarımıza dayanmaktadır.

Allah’ım, kuşku duyarak sorguladıkça Sana daha çok güvendiğimizi görerek, Seni seven ve cennetine girebilmeye gayret eden kullarından olmamız için, bizlere zihin açıklığı ve irade gücü ver.