İsmail Hakkı Küpçü

ALLAH’IN KULLARINA ADALETİ ÜZERİNE 2

Birinci kısımda semavi dinlerdeki bazı yanlış menkıbeleri irdelemeye çalıştık. Şimdi de, bu menkıbeleri anlatırken nelere dayandıklarını ve bu dayanaklarının Kur’an’a yani Yüce Yaradan’ın kitabına aykırılıklarını ele almaya çalışacağız.

Bilindiği üzere, Yüce Yaradan, vaadinden caymayandır.

Zumer Suresi 39/20: “…Bu, Allah’ın vaadidir. Allah vaadinden caymaz.”

Ali İmran Suresi 3/9: “…Muhakkak ki Allah, hiç sözünden caymaz.”

Hac Suresi 22/47: “…Elbette Allah, sözünden caymaz…”

Rum Suresi 30/6: “Allah’ın vaadi budur. Allah, vaadinden caymaz. Fakat insanların çoğu bilmezler.”

Yahudilerde ve Hıristiyanlarda, bu menkıbeleri anlatanlar, insanları kandırmak için, bazı insanlar tarafından sonradan yazılan ve maalesef kutsal kabul edilen kitapların anlattıklarını delil göstermeye çalışmışlardır. Bu sebeple onlar, daha baştan yanlış bir temel üzerindedirler.

Peki, Müslümanlar, değişmeyen bir Kur’an’a rağmen böyle bir anlatımda halkı kandırmak için, neleri kullanmış olabilirler?

Bunlar, Kur’an’da bahsedilen, İmran Ailesinin seçilmesi, Hz. İbrahim’in zürriyetinden sakınanların önderleri olması gibi hususlar olabilir.

İmran ailesiyle ilgili olarak Kur’an’da şöyle bahsedilmektedir:

Ali İmran Suresi 35: Hani, İmran’ın karısı, “Rabbim! Karnımdaki çocuğu sırf sana hizmet etmek üzere adadım. Benden kabul et. Şüphesiz sen hakkıyla işitensin, hakkıyla bilensin” demişti.

36: Onu doğurunca, “Rabbim!” dedi, “Onu kız doğurdum.” -Oysa Allah, onun ne doğurduğunu daha iyi bilir “Erkek, kız gibi değildir. Ona Meryem adını verdim. Onu ve soyunu kovulmuş şeytandan senin korumana bırakıyorum.”

37: Bunun üzerine Rabbi onu güzel bir şekilde kabul buyurdu ve onu güzel bir şekilde yetiştirdi. Zekeriya’yı da onun bakımıyla görevlendirdi. Zekeriya, onun bulunduğu bölmeye her girişinde yanında bir yiyecek bulurdu. “Meryem! Bu sana nereden geldi?” derdi. O da “Bu, Allah katından” diye cevap verirdi. Zira Allah, dilediğine hesapsız rızık verir.

Ayetlerden anlaşıldığına göre, İmran kızı, erkek beklerken kız doğurmasına rağmen, hiç itiraz etmeden, Yüce Yaradan’a tam teslimiyet göstererek, kızını ve soyunu Tanrı’nın koruması için dua etmiştir. Tek olan Tanrı da, bu temiz kulunun tam teslimiyetle yaptığı bu duasını kabul etmiştir. Buradaki en önemli gösterge, Yüce Yaradan’a gösterilen tam teslimiyettir. Dolayısıyla, kabul edilen dua, çevresine yaptığı gösterişlerle Tanrı’yı kandırmaya çalışan herhangi bir kişinin duası değildir.

İbrahim soyuyla ilgili hususu irdelerken ele aldığımız, konuyla bağlantılı bazı ayetler şöyle;

İbrahim Suresi 14/35: Hani İbrahim demişti ki: “Rabbim! Bu şehri güvenli kıl, beni ve oğullarımı putlara tapmaktan uzak tut.”

36: “Rabbim! Çünkü o putlar insanlardan birçoğunu saptırdılar. Artık kim bana uyarsa, o bendendir. Kim de bana karşı gelirse, şüphesiz sen çok bağışlayan, çok merhamet edensin.”

37: “Rabbimiz! Ben çocuklarımdan bazısını, senin kutsal evinin (Kâbe’nin) yanında ekin bitmez bir vadiye yerleştirdim. Rabbimiz! Namazı dosdoğru kılmaları için (böyle yaptım). Sen de insanlardan bir kısmının gönüllerini onlara meylettir, onları ürünlerden rızıklandır, umulur ki şükrederler.”

.Enbiya Suresi 21/52: Hani o, babasına ve kavmine, “Ne bu tapınıp durduğunuz heykeller?” demişti.

53: “Babalarımızı bunlara ibadet ediyor bulduk” dediler.

57: Allah’a yemin ederim ki, siz arkanızı dönüp gittikten sonra ben putlarınıza muhakkak bir tuzak kuracağım.

58: Derken (İbrahim) belki kendisine başvururlar diye içlerinden bir büyüğü bırakarak onları (putları) paramparça etti.

59: Onlar, “Kim yaptı bunu tanrılarımıza! Muhakkak o zalimlerden biridir” dediler.

60: (İçlerinden bazıları), “İbrahim denilen bir gencin onları diline doladığını duyduk” dediler.

Yukarıdaki ayetlerin anlatımından anlaşıldığına göre, Hz. İbrahim henüz bıyığı yeni terlemiş bir genç iken, kavminin putlarına karşı çıkmıştır. Ölümü göze alarak büyük bir cesaretle yaptığı bu davranış, aynı zamanda sorgulamaktan gelen bir inancın sonucudur. Kolay kolay görülmeyecek bir durumdur. Genç yaşta iken, Yüce Yaradan’a gösterilen tam teslimiyettir. Dolayısıyla, Surenin 35inci ayetinde Hz. İbrahim’in yaptığı duanın kabul edilmesinin sebebinin mantığı anlaşılmaktadır. Hz. İbrahim’in, soyu için yaptığı duanın kabul edilmesine rağmen, babası Azer için yaptığı duası kabul edilmemiştir.

İbrahim soyu ve İmran soyunu seçkin kıldığının anlatıldığı ayet, Ali İmran Suresi 3/33: “Gerçekten Allah, Âdem’i, Nuh’u, İbrahim soyunu ve İmran soyunu âlemler üzerine seçkin kıldı.”

Bu ayette Hz. Âdem ve Hz. Nuh’un da seçkin kılındığı anlatılır. Ama bu peygamberlerin ailelerinden bahsedilmez.

Bilindiği gibi Hz. Âdem ilk peygamberdir ve bozgunculuk ve kan dökücülük yapan insanlara peygamber olarak görevlendirilmiştir. Ama Hz. Âdem’in soyuna aynı özellik verilmemiştir. Seçkin olmasının sebebi muhtemelen, bozgunculuk yapan diğer insanlardan çok farklı anlayışta olmasıdır. Hz. Âdem’i diğer insanların arasından seçerek, cennetine almasına rağmen Yüce Yaradan, Taha Suresi 115inci ayetinde, onda azim bulamadığını ifade etmektedir.

Hz. Nuh da, Kur’an’da anlatıldığına göre 950 yıl yaşamıştır. Bunun muhtemelen 900 yılı peygamber olarak geçmiştir. Çok uzun olan ömrünü bir kulübede yaşayarak geçiren ve sürekli sabreden bir kişinin inancının gücü açıktır. Hz. Nuh’un tufan konusundaki duasının kabul edilmesinin sebebi bu çok uzun sabrı ve Yüce Yaradan’a tam teslimiyetidir. Ama onun da, oğlu için yaptığı duası kabul edilmemiş, oğlunun onun ailesinden sayılmayacağı söylenilmiştir. Bu cevaptan anlaşılan odur ki, insanın asıl ailesi, Yüce Yaradan’a teslimiyet göstererek yaşamaya çalışanlardır.

Diğer yandan, aşağıdaki gibi bazı ayetler de, menkıbe anlatanların bilerek yaptıkları yanlış yorumlarında kullanılmıştır.

Fatır Suresi 35/32: “Sonra biz o kitabı kullarımızdan süzüp seçtiklerimize miras bıraktık. Onlardan da nefislerine zulmeden var, orta yolu tutan var, Allah’ın izniyle hayırlarda ileri geçenler var. İşte bu büyük lütuftur.”

Ayette anlatılan kulları, süzüp seçilenlerdir. Ayete göre bu kulları da, daha doğuştan seçilmemişlerdir. Yaşadıkları süre içerisinde yaptıklarını süzen Yüce Yaradan, Kendisine teslimiyet gösterenleri seçerek, Kutsal Kitabındaki gerçeklerin anlatımını onlara bırakmıştır. Ancak aynı zamanda, hayırlarda ileri gitme sorumluluğunu da onlara vermiştir

Sonuç olarak, Yüce Yaradan, kulları arasında ne daha baştan yani doğduklarında, ne de yaşamları sırasında rastgele ayrım yapmaz. Her kuluna eşit davranır. Her kulu son nefesine kadar imtihandadır. Tanrı, kullarının yaptıklarına göre de, Kendi cevabını verir. Kötülükle gelen her kuluna aynısıyla mukabele eder. Ama iyilikle gelen her kuluna da on katı iyilikle karşılık verir.

Kur’an ayetlerine göre, duaları kabul olunanlar, yaşamları sırasında Yüce Yaradan’a tam teslimiyet gösterenlerdir.

Tek olan Tanrı, huzuruna getirttiği kulları karşısında mahcup duruma düşecek hiçbir adım atmaz. Mahcup duruma düşenler, her zaman, yarattığı kulları olur. Çünkü kulları, sadece gördükleri ve duydukları ile karar verir. Karar verirken de genellikle nefislerinin tesirinde kalırlar. Hâlbuki Yüce Yaradan, bütün olayları, kullarının kalplerinden geçen düşüncelerini ve huzuruna getirttiği kullarının da fikirlerini bildiğinden, konuyu bütün yönleriyle değerlendirir. Tek olan Tanrı’nın, kulları arasında ayrım yapmasından da herhangi bir menfaatinin olması düşünülemez. Bu nedenle, kulları arasında zerrece adaletsizlik yapma ihtimali yoktur.

Dolayısıyla kişiler, Yüce Yaradan nezdindeki itibarlarının olup olmayacağına kendi davranışlarıyla kendileri belirliyorlar. Eğer Tanrı nezdindeki itibarımızı artırmak istiyorsak, nefsimize hâkim olmaya çalışarak zorluklarla mücadele etmeliyiz. Zorluklardan başarıyla çıkabilmek için, kardeş olarak bildiklerimizle kenetlenerek, yapacağımız istişareler sonucu oluşacak ortak çözümler için hiç tereddüt etmeden çaba sarf etmeliyiz.

ALLAH’IN KULLARINA ADALETİ ÜZERİNE 1

Yüce Yaradan’ın yüceliği, sadece akıl sır ermez bir şekilde kâinatı yaratmasından ve bu yaratışını kulları için anlaşılır hale getirmesinden ileri gelmemektedir. Yüceliğini artıran bir husus, yarattığı kullarına özgürlük vermesidir. Yüceliğini taçlandıran bir diğer husus, Enam Suresi 12inci ayette ifade ettiği üzere, özgürlük verdiği kullarına rahmetini üzerine yazmasıdır.

Tek olan Tanrı, kullarına olan rahmetini çok sayıda ayetinde dile getirmiştir. Bunlardan birisi;

Zumer Suresi 39/7: “Eğer inkâr ederseniz, şüphe yok ki Allah’ın size ihtiyacı yoktur. Bununla beraber kulları hesabına küfre razı olmaz. Eğer şükrederseniz sizin hesabınıza ona razı olur. Hiçbir günahkâr da diğerinin günahını çekecek değildir. Sonra dönüşünüz, Rabbinizedir. O vakit, O size bütün yaptıklarınızı haber verecektir. Çünkü O, bütün kalplerin özünü bilir.”

Yüce Yaradan, hiçbir kuluna zulmetmeyeceğini şu ayetiyle, net bir şekilde ifade etmektedir;

Nisa Suresi 4/40: “Şüphesiz ki Allah, hiç kimseye zerre kadar zulüm etmez…”

Yukarıda verdiğimiz ve Kur’an’da çok sayıda bulunan benzer ifadelere rağmen, konu insanların çoğu tarafından gereğince algılanamamaktadır. Bu farklı ve yanlış anlaşılmanın sebebi, bazı insanların anlattıkları menkıbelerdir.

Aşağıda birkaç örneğini vereceğimiz menkıbelerdeki yanlış ve uydurma anlatımlar referans alınarak, Tanrı’nın adaleti sorgulanmaktadır. Yani, Yüce Yaradan ile ilgisi olmayan uydurma bilgiler üzerinden teori oluşturulmaya çalışmak gibi çürük bir sorgulama yapılmaktadır.

Diğer yandan, tek olan Tanrı’ya ve Tanrı’nın adaletine inanan insanların da büyük çoğunluğu, anlatılan menkıbeleri, Yüce Yaradan’ın adaleti ile bağlantı kurarak değerlendirmeyi başaramamaktalar. Anlatılan menkıbeler kendi inançları ve fikirleriyle çelişkili şeyler olmasına rağmen, düşünmeden savunmaya devam etmektedirler. Yani, kendilerini dini bütün olarak gören bu insanlar, sorgulama yapmadıkları için, Tanrı’nın yolladığı kutsal kitabın değil, anlatılan menkıbelerin etkisinde kalmaktadırlar.

Anlatılan menkıbelerin en yaygın olanlarını tarih sırasına göre ele alarak, irdelemelerimizi yapmaya çalışalım.

İsrailoğulları, Kur’an’da Üzeyir olarak geçen Azra’yı, Tanrı’nın oğlu olarak anlatırlar. İsrailoğullarının da seçilmiş kavim olduğunu iddia ederler.

Bilindiği üzere, günümüzdeki Eski Ahit (Tevrat), Yüce Yaradan’ın, peygamberi olan Hz. Musa’ya indirilen değildir. Aslında kâhin olan, ama Tanrı’nın oğlu olarak gördükleri Azra’nın kaleme aldığı ve günümüze kadar değişikliğe uğrayarak gelen bir insan yazması kitaptır. Bu durumu anlamak için, günümüzdeki Tevrat’ı sorgulayarak okumak yeterlidir. İçerisinde bazı doğru bilgilerin yanında uydurma oldukları çok açık görülen ve tek olan Tanrı’nın adaletiyle çelişen, çok fazla anlatım vardır.

İsrailoğullarının seçilmiş kavim olmaları hususunda, bu sitede yayınladığımız bazı makalelerimizde, Kur’an’a dayanarak açıklamalar yaptık.

İsrailoğullarının seçilmişliği; Firavunun zulmünden bitap düşmüş, kendi başlarına kurtulma şansları hiç olmayan bu kavmi, Firavundan kurtararak, insanlığa, gerçek Tanrı’ya olan inancın gücü hakkında güzel bir örnek yapmak istemesinden ibarettir. Muhtemelen, devletin başındaki Firavun, kendisini tanrı gibi görmeseydi ve İsrailoğlullarında, bu feci durumdan kurtulmak için bir mücadele azmi ve az da olsa güçleri olsaydı, tek olan Tanrı, örnek olarak İsrailoğullarını seçmezdi.

İsrailoğulları ise, bu seçilmişliği taşıyamadılar. Kurtarıldıktan sonra, kendilerine gönderilen peygamberlere ve birbirlerine karşı zalimliklere başladılar.

Bu fikrimizi destekleyen çok sayıda Kur’an ayeti vardır. Yahudilerin seçilmişlik iddialarının geçerliliğini, Cuma Suresi 6 ve 7inci ayetlerde, İsrailoğulları için “Allah zalimleri iyi tanır” diyerek yerle bir etmektedir. Yani, Firavundan kurtarmak için seçtiği kavmi, bu defa zalimlikleri yüzünden aşağılamaktadır.

Cuma Suresi 62/6: De ki: “Ey Yahudi akidesini benimseyenler! Bütün insanlar değil de, yalnız kendinizin Allah’ın dostları olduğunu iddia ediyorsanız, (bunda da) samimi iseniz haydi ölümü isteyin!”

7: “Ama onlar(Yahudiler), daha evvel yaptıklarından dolayı asla ölümü istemezler. Allah, zalimleri hakkıyla bilir.”.

Ancak, Kur’an, bütün İsrailoğullarını böyle aşağılamaz. İçlerinden, geceleri kalkıp Allah’a dua eden bazılarını ayırır.

İnsanları yanıltan diğer bir menkıbe de, yine bir İsrailoğlu olan Hz. Meryem ve Hz. İsa hususunda anlatılanlardır.

Bilindiği gibi, Hz. İsa’ya indirilen gerçek İncil ortada yoktur. Hz. İsa’nın, Tanrı’nın oğlu olduğunu iddia eden İncillerin sayısı, bir dönem,  bine ulaşmıştır. Hıristiyanlar, bu durum karşısında ne yapacaklarını şaşırmışlar. İznik’te geniş katılımlı bir toplantı yapmışlar. Yüzlerce kitabı elemişler. Ama yine de, içlerinden bir tanesini seçememişler. Dört tanesini seçerek, bunlardan hangisini isterseniz ona tabi olun demişler.

Bir semavi din düşünün ki, binden fazla insan yazması kutsal kitabı var. İnsanlar oturmuşlar, kendileri karar vererek dörde indirebilmişler. Bu açıdan bakılınca, kâhin Azra’nın yazdığı, hiç olmazsa bir tanedir. Çünkü insanların yazdıkları ve başka bazı insanların seçtikleri bu dört İncil’de, birbirinden farklı ve birbiriyle çelişkili çok sayıda bölüm var. Bu durumu gördükleri halde, “yapacak bir şey yok, ancak bu kadar yapabildik” diyerek dördünü de kabul etmişler herhalde.

Artık, yüzlerce insanın yazdığı ve yine yüzlerce insanın eleyerek dörde indirdiği bu kitaplara dayanarak anlatılan bir dinin, ne kadarının tek olan Tanrı’nın sözleri olduğunu siz düşünün.

Bu sebeple, Hz. İsa’nın, Tanrı’nın oğlu olduğu ve sonunda dünyaya geri gelip, kendisine inananları kurtaracağı iddiası hakkında burada fikir yürütmeyeceğiz. Bu konudaki düşüncelerimizi sorular sorma yöntemiyle, bu sitede yayınladığımız “Hz. İsa’nın Tanrılığı Üzerine” başlıklı makalemizde dile getirdik.

Semavi dinlerde, insanlara anlatılan bir başka menkıbe de, Hz. Muhammed ile ilgili olandır. Müslümanların da önemli bir bölümü, ilk yaratılan ruhun, Hz. Muhammed’in ruhu olduğunu söylerler. Bununla da yetinmeyerek, Tanrı’nın, Kendi yarattığı bu ruhun “yüzü suyu hürmetine” kâinatı yarattığını anlatırlar.

Ortada, değişmeden kalan tek kutsal kitap olan Kur’an durmasına ve Kur’an’da böyle ifadeler kesinlikle olmamasına rağmen, neden böyle söylemiş olabilirler? İnsanın aklına gelen tek mantıklı cevap, “biz Yahudilerden ve Hıristiyanlardan aşağı mı kalacağız” anlayışı olabilir. Hattâ, Müslümanlar, sadece bu iddialarıyla yetinmemişlerdir. Diğer dinler, kendilerine gelen peygamberleri için, “Tanrı’nın oğlu” diyorlarsa, bizim peygamberimiz de, Tanrı’nın sevgilisidir demişlerdir. Kur’an’da geçmeyen “habibim” yani “sevgilim” hitabını söyleyerek halkı yönlendirmişlerdir. (Not: Allah’ın sevdiği kulu olmak ile Allah’ın sevgilisi olmak farklı şeylerdir.)

Şimdi, semavi dinlerde anlatılan yukarıdaki bu menkıbeleri irdelemeye çalışalım. Bu sorgulamamızda, yazımızın ilk paragrafında aktardığımız ve Tanrı’nın yüceliğini taçlandıran anlayışını, yani kullarına özgürlük vermesi ve kullarına merhametini üzerine yazması gerçeğini, gözden kaçırmayalım.

Semavi dinlerin bazı yöneticilerinin anlattıkları menkıbelere bakılırsa, Tanrı, kulları arasında, daha baştan ayrım yapmaktadır. Böyle bir Tanrı’nın, huzuruna gelen kulları arasında zerrece adaletsizlik yapmadan, onları cennet veya cehenneme göndereceğine inanmak mümkün müdür?

Aksine, Tanrı’nın, kulları arasında ciddi anlamda torpil yaptığı imajı oluşturulmuş oluyor. Düşünün ki Allah, önce bir kulunun ruhunu yaratıyor ve hangi sebeple olduğu bilinmeyen bir şekilde, Kendi yarattığı bu kulunun yüzü suyu hürmetine kâinatı yaratıyor. Böyle bir Tanrı’nın kulları arasında zerrece adaletsizlik yapmadığına kim inanır?

Kullarından önce yarattığı melekleri düşünelim. Melekler her şekilde Yüce Yaradan’ı takdis ederlerken, niye bir kulunu yaratıp, Kendi yarattığı kulunun yüzü suyu hürmetine, evreni yaratsın? Böyle davranan bir yaratıcının ilâhlığı tartışılmaz mı?

Diğer taraftan, çocuk sahibi bir Yüce Yaradan düşünülebilir mi?

Eğer bir Tanrı, yarattığı kullarından bazılarını Kendi çocukları gibi görüyorsa, Tanrı’nın, kulları arasında adaletli davrandığından bahsedilebilir mi? Sadece çocuğu gibi gördüğü kullarını dünyaya görevli olarak gönderen bir Tanrı’nın, bütün yarattığı kulları arasında zerrece adaletsizlik yapmayacağı iddia edilebilir mi?

Semavi dinlerde bazen, tek olan Tanrı’nın, peygamberlerinin ve diğer yol göstericilerinin bir kısmını, Kendi katından dünyaya görevli gönderdiği anlatılır. Şimdi bunun doğru olduğunu ve onları yeryüzüne gönderirken, bu dünyaya niçin geldiklerinin bilincini ve bilgisini verdiğini düşünelim. Bu bilgileri vererek, bazı kullarına göz göre göre ayrımcılık yapan bir Tanrı’nın, kulları arasında zerrece haksızlık yapmayacağına inanan olur mu?

Kulları yarın Yüce Yaradan’ın huzuruna getirildiklerinde, tek olan Tanrı’ya dönerek “Tanrı’m, bize de böyle bilinç ve bilgi verseydin, biz daha güzelini başarırdık” dediklerinde, Yüce Yaradan’ın, Kendi yarattığı kulları karşısında “haklısınız” diyecek duruma düşmesi hayal edilebilir mi?

Yahut da, “siz Benim işime karışmayın” diye kullarını azarlayan bir Tanrı’yı, gönülden sevecek bir kul düşünülebilir mi?

Şimdi konuyu daha net kavrayabilmek için, değişmeden kalan tek kutsal kitap olan Kur’an’ın, son inen ayetlerinden olan Nasr Suresine bakalım:

110/1: Allah’ın yardımı ve fetih geldiğinde,

2: Ve insanların dalga dalga Allah’ın dinine girdiklerini gördüğünde,

3: Rabbini överek tespih et, O’ndan bağışlanmanı dile, çünkü O, tövbeleri çok kabul edendir.

Bu ayetin, Hz. Muhammed’in yaşamının sonlarında, Mekke’nin fethi ve Huneyn Savaşının kazanılarak bütün Arap Yarımadasına İslâm’ın hızla yayılmaya başlamasından sonra indiği hususunda fikir birliği vardır.

Ayette, Hz. Muhammed’e hitap edilmektedir. Peygamberinden, Rabbinden bağışlanmasını dilemesini istemektedir. Hâlbuki bazı Müslümanların iddialarına göre, kâinat aynı Hz. Muhammed’in yüzü suyu hürmetine yaratılmıştı. Yine anlatılanlara göre, aynı Hz. Muhammed’in, geçmiş ve gelecek bütün günahları affedilmişti. Yine, aynı Hz. Muhammed için Allah’ın habibi, yani sevgilisi deniliyordu.

Görülüyor ki, bir tek ayet bile, semavi dinlerin üçünde de anlatılan bütün menkıbelerin uydurma olduklarını gözler önüne sermeye yetiyor. Demek ki, peygamberler dâhil, her kul, son nefesine kadar imtihandadır. Bütün kulları, aynı kurallara uymak zorundadır. Kulları arasında ayrım yoktur.

İSLÂM MUTASAVVIFLARINDA EVRİMLEŞME KONUSU ÜZERİNE 2

Varlıklar arası geçiş evrimini savunan âlimlerin dayandığı ayetlerden bazıları şunlardır:

Mürselat Suresi 77/20: “Biz sizi adi bir sudan yaratmadık mı?” Benzer ifadeler Furkan 25/54, Secde 32/8, Fatır 35/11, Yasin 36/77, Mümin 40/67, Kehf 18/37 gibi ayetlerde de vardır.

Enbiya Suresi 21/30: “O kâfir olanlar, görmediler mi ki, göklerle yer bitişik bir halde iken biz onları ayırdık. Hayatı olan her şeyi sudan yarattık. Hâlâ inanmıyorlar mı?”

Nur Suresi 24/45: “Allah, her hayvanı sudan yarattı. İşte bunlardan kimi karnı üstünde sürünür, kimi iki yağı üstünde yürür, kimi dört ayağı üstünde yürür… Allah dilediğini yapar; çünkü Allah her şeye kâdirdir.”

Yukarıdaki ayetlere göre bütün canlılar, yani bitkiler, hayvanlar ve insanlar sudan yaratılmıştır. Bazı âlimlerin evrimleşme için temel referans aldıkları çekirdek varlık “su” olsa bile, suyun, evrimleşmenin çekirdeği olarak kabul edilmesi için çok daha fazla açıklayıcı bilgiye ihtiyaç vardır. Ayrıca Kur’an’da, cansızların hangi maddeden yaratıldığı hakkında bilgi verilmemiş. Meleklerin ise ateşten (nurdan) yaratıldığı bilgisi verilmiştir. Dolayısıyla Mevlana’nın şiirindeki, cansızlardan meleğe doğru evrimin açıklaması için, canlıların sudan yaratılmış olmaları savunması yetersiz kalmaktadır.

Bu konudaki bir önceki makalemizde belirttiğimiz üzere, insanlarda, hem beden hem de ruh vardır. Dolayısıyla, çekirdek varlık olarak ileri sürülen biyolojik kavram, bütün canlılarda ortak olsa bile, ruh konusunda evrimden bahsedilmesi için, bilimsel olarak bilemediğimiz ve bilemeyeceğimiz ruh konusunda, ancak Kur’an ne diyor diye bakarak fikir yürütmemiz gerekmektedir.

Secde Suresi 32/9: Sonra onu düzenli bir şekle sokup, içine Kendi ruhundan üfürdü. Ve sizin için kulaklar, gözler ve gönüller var etti. Siz pek az şükrediyorsunuz!

Sad Suresi 38/71: Hani Rabbin meleklere demişti ki: “Ben çamurdan bir insan yaratmaktayım.”

72: “Onu tesviye edip, düzeltip de ruhumdan ona üfledim mi derhal ona secdeye kapanın.” Hicr Suresi 15/29uncu ayette de benzer ifade vardır.

Demek ki, meleklerin yapıları insanlardan farklıdır. .Yüce Yaradan, insanlardan başka bir varlığa Kendi ruhundan üflememiştir. Bu durumda, insandan meleğe dönüşme ihtimalimiz de, sadece, Tanrı’mızın “ol” demesine bağlıdır. Başka şekilde mümkün değildir.

Nitekim Nahl Suresi 16/61: Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden hesaba çekseydi, yeryüzünde kımıldayan tek canlı bırakmazdı…” ayetine göre,  “değil melek, melek gibi insan, yani günahsız insan” olabilmek bile mümkün değil.

Ruh konusundaki bir başka ayet şöyle:

Enam Suresi 6/93: Allah’a karşı yalan uyduran yahut kendisine hiçbir şey vahyolunmadığı halde: “bana vahyedildi” diyen ve: “Allah’ın indirdiği gibi bir kitap da ben indireceğim” diye iddiada bulunandan daha zalim kim olabilir? O zalimlerin halini ölüm şiddeti içindeyken bir görsen! Melekler onlara ellerini uzatırlar ve: “Ruhunuzu teslim edin. Bugün, Allah’a karşı haksız şeyler söylediğinizden ve O’nun ayetlerine karşı böbürlenmenizden dolayı alçaltıcı bir azapla cezalandırılacaksınız” derler.

Ayete göre, Tanrı, bize üflediği ruhu, ölüm anında geri almakta ve her insan kendi ruhunu teslim etmektedir. Dolayısıyla, Tanrı’mızın üflediği her insanın ruhunun, evrimleştiğini söylemek mümkün değildir. Yüce Yaradan’ın, insanlardan başka bir varlığa Kendi ruhundan üflememiş olması, insanlara verdiği ruhu da ölüm anında geri alması, ruhta evrimleşmenin olmayacağının delillerindendir.

Belki de âlimleri, evrim yönünde düşünmelerine sebep olan olaylar, Hz. Âdem’in iki çocuğunun arasında görülen kavgalardır. Hz. Âdem’in iki oğlu arasındaki, ruhun farklı kullanılarak birinin diğerini öldürmesi gibi olaylar, günümüzde de geçerlidir. Aslında, sahip olduğumuz ruhların kullanımındaki bu farklılık, Mevlana’nın “hamdım, piştim, yandım” sözüyle bağlantılıdır. Yani, Tanrı’nın verdiği özgürlüğün hangi yönde kullanıldığıyla ilgilidir.

Yüce Yaradan’ın kullarına Kendi ruhundan üflemesini, İsmail Hakkı Bursevi şöyle yorumlar: (Biz de bu yoruma katılıyoruz.)

“Allah, insanı, Kendi zatının sıfatlarının suretinde; hayat sahibi, çekip çeviren, işiten, gören, bilen, güç sahibi, konuşan ve iradesi olan bir varlık olarak yaratmıştır.”

Evrimleşmeyi veya başkalaşmayı savunan Amr El Cahız gibi bazı İslâm bilginleri, muhtemelen aşağıdaki ayetleri delil olarak almışlardır.

Bakara Suresi 2/65: İçinizden cumartesi günü yasağını çiğneyenleri elbette bilirsiniz. İşte bundan dolayı onlara “sefil maymunlar olun!” dedik.

Araf Suresi 7/166: Yasaklandıkları şeylerden vazgeçmeye yanaşmayınca da onlara “sefil maymunlar olun” dedik.

Ayetlerde, İsrailoğullarının “kadir bilmez” davranışlarına üzülen Tanrı’nın, onlar için, “sefil maymunlar olun” dediği anlatılıyor. Ama burada aktarılmak istenilen, onların hakikatte maymun olmaları değildir. Mecazi anlamdadır. Eğer biyolojik anlamda maymunlar olunması istenseydi, İsrailoğullarının büyük çoğunluğunun maymun haline dönüştürülmesi beklenirdi.

Çünkü İsra Suresi 17/108: “Ve derler ki: Rabbimizi tenzih ederiz. Şüphesiz ki Rabbimizin vaadi gerçekleşir.” ayeti var. Diğer yandan, insanları gerçek maymunlar haline getirmek isteseydi, onların maymun haline getirilmeleri için, Yüce Yaradan’ın, sadece “ol” demesi yeterliydi. Sadece bu emrin sonunda, hepsi gerçek maymun haline dönüşürdü.

Yukarıda verdiğimiz Bakara Suresinin 65inci ayetinin devamı olan 66ıncı ayette: “Bu ibret dolu cezayı öncekilere ve sonrakilere bir ders, korunacaklara da bir nasihat, bir öğüt yaptık.”

Bu ayete göre, sonraki gelen nesillere ibret olarak böyle bir ifade bahsedilmesine rağmen, hakikatte maymun yapılmadıklarına bakılınca, verilmek istenilen öğüdün, mecazi anlamında olduğu açıktır.

Bu hususta bir başka ayet şöyle:

Maide Suresi 5/60: De ki: “Allah katında cezaya çarptırılma bakımından bunlardan daha kötüsünü size haber vereyim mi? Allah, kimlere lanet etmiş ve gazabına uğratmışsa; kimlerden maymunlar, domuzlar ve şeytana kulluk eden kimseler yapmışsa, işte bunların makamı daha kötüdür ve onlar düz yoldan daha çok sapmışlardır”

Yukarıdaki ayette de, gazaba uğrattıkları için, “maymunlar, domuzlar ve şeytana tapanlar” olarak bahsedilmesi de, bize göre, mecazidir. Yoksa maymun, domuz ve şeytana kulluk eden kimseler yapıldıkları anlamında değildir. Bilindiği gibi, şeytana kulluk etmenin diğer anlamı, kişinin, nefsinin egemenliğine girmesidir. Yani, “şeytana kulluk eden kimse yapılması” ifadesi, “nefsine kulluk eden” anlamındadır ve mecazidir. Tıpkı “maymunlar ve domuzlar yapılması” sözünün mecazi olduğu gibidir.

Diğer yandan, Yüce Yaradan’ın, Kendisinin yarattığı hayvanları, maymunları ve domuzları bu şekilde kötülemesi düşünülebilir mi? Kendi yarattığı insanı bile eleştirirken, “insan çok zalim ve çok cahil” gibi açıklayıcı bir şekilde ve verdiği özgürlüğü yanlış kullandıkları için, beğenmediği özelliklerini bahseder (Ahzab Suresi 33/72). Tek olan Tanrı, bu eleştirisine rağmen, insanı, Kendisinin yeryüzündeki halefi yapmıştır.

Yukarıdaki ayetlerde bahsedilen bu hayvanların davranışlarından, insan onuruna yakışmayan bazılarının benzerinin, lanetlenen insanlarca yapılmış olmasının yanlışlığının vurgulandığı kanaatindeyim. Nitekim aşağıdaki ayette, bu anlamda bir öğüt vardır.

Lokman Suresi 31/19: “Yürüyüşünde tabii ol, sesini alçalt, çünkü seslerin en çirkini elbette eşeklerin sesidir.”

En çirkin sese sahip olmalarına rağmen, Tanrı’nın, yarattığı eşeklere verdiği diğer özelliklerine bir bakalım. Eşeklerin çok güzel göze sahip olduklarını, hiç itiraz etmeden yükleri taşıdıklarını, cefakârlıklarını, dağların arasından en az meyilli ve uygun yolu bulduklarını, sütünün faydalarını biliyoruz. Belki, onları yaratan Tanrı, bizim henüz bilmediğimiz daha başka özellikler de vermiştir. Dolayısıyla, Yüce Yaradan’ın, hayvanlarla ilgili olarak bize vermek istediği örneklik, hayvanların davranışlarındaki, insan onuruna yakışmayanlarını yapmamamız içindir. Birçok yönden insanlara güzel örnek olan eşek, anırmasıyla kötü bir örnektir. Bu nedenle, ayetlerde bahsedilen maymunlar ve domuzlar hususunu da, bu açıdan irdelemek gerekir.

Yukarıda yaptığımız irdelemelerin sonunda ulaştığımız sonuç, cansızlardan bitkiye, bitkilerden hayvana, hayvanlardan insana, insanlardan meleğe evrim, velev ki, Tanrı’nın müdahalesiyle olduğu düşünülse bile, Kur’an’ın anlatımlarından çıkmamaktadır. Melekten madenlere doğru bir cezalandırma da görülmemektedir.

 Zaten böyle durumlar, sadece ve sadece, Yüce Yaradan’ın irade buyurması ve “ol” demesiyle olabilir. İlâhi dokunuş dışında, türler arasında geçiş olamaz. Her tür, tek olan Tanrı tarafından ve bağımsız yaratılmıştır. Türlerin başlangıç yaratılmaları ve sonrasında üreyerek yaratılışın sürmesi, tamamen Yüce Yaradan’ın verdiği bir iç kuvvet ve bu kuvvete Tanrı’nın müdahalesiyle olmuştur.

Her konuda olduğu gibi, bu hususta da gerçeği, sadece ve sadece, her şeyi bir sebeple yaratan Yüce Yaradan bilir.

İSLÂM MUTASAVVIFLARINDA EVRİMLEŞME KONUSU ÜZERİNE 1

Mevlana Celaleddini Rumi’den Elmalılı Hamdi Yazır’a kadar birçok İslâm bilgini, varlık hiyerarşisine dayalı ve madde ile başlayıp manen devam eden bir evrimi savunmuşlardır. Bu fikri ilk ortaya atan Fars asıllı İbn Miskeveyh’tir (932?-1030). Ancak Mevlana, bu hiyerarşiyi, yani, insanın ruhsal, biyolojik ve maddi evrime tabi olduğu fikrini ahirete kadar uzatmıştır.

Amr el Cahız, Bakara Suresi 2/65inci ayete dayandırarak, İslâm’da biyolojik evrimi savunmuştur. (Bu ayet, makalenin ikinci bölümünde ele alınacaktır.) Cahız, bu ayete dayanarak, yapay canlı yapılabileceğini de savunmuştur. İbni Haldun, biyolojik evrim fikrine sosyolojik evrimi ekleyerek geliştirmiştir. İslâm’da anlık sıçrama (tafra veya mutasyon) yoluyla evrimi savunmuşlardır.

Bu fikre göre, bazı varlıklar diğerine dönüşür. Bu dönüşümler, bitip tükenmeden devam eder. Her bir varlık ait olduğu basamaktan bir üste yükselme ve dönüşme yeteneğine sahiptir. Bu yeteneğe sahip olan varlıklar, bazen de dönüşür. Madenlerden bitkilere, oradan da hayvanlara muazzam bir yükseliş söz konusudur. Yani hurma ve üzüm, sedef ve salyangoza, maymun insana, insan meleğe insilah edebilir (geçebilir).

Evrimi savunan bu âlimler, bu başkalaşım şeklindeki evrimin kendiliğinden olduğunu iddia etmezler. Bunları, Allah’ın oluşturduğunu düşünürler. Bu sebeple, biz bu iki makalemizde de konuyu, Kur’an ayetleri yönünden inceleyeceğiz. Tanrı’nın bize verdiği aklı kullanarak, iddialarının mantığını irdeleyeceğiz.

Mevlana bir şiirinde şöyle der:

Bir madendim, öldüm ve bitki oldum

Bitkiydim, öldüm ve hayvan oldum

Hayvandım, öldüm ve insan oldum

Öyleyse ölümden korkmak niye?

(Şiirin devamı şöyle: Hiçbir sefer kötüye dönüştüğüm veya alçaldığım görüldü mü? Bir gün insan olarak ölüp, nurdan bir mahlûk, rüyaların meleği olacağım. Fakat yolum devam edecek. Allah’tan başka her şey kaybolacak. Hiç kimsenin görüp duymadığı bir şey olacağım. Yıldızların üstünde bir yıldız olup, doğum ve ölüm üzerinde parlayacağım.)

Şiir böyle olunca, çıkarılan anlamlar da çok farklı olmuştur. Kimisi, reenkarnasyon olarak anlamıştır. Kimisi, fizyolojik bir evrim olmayıp, ruhsal gelişme ve kâmil olma şeklinde yorumlamıştır. Ama şiirle ilgili olarak Mevlana’nın aslında neyi kastettiği bilinmemektedir. Bu hususta, sadece fikir yürütmeler vardır.

Gerçekten de şiir, farklı anlamlar çıkarmaya çok müsait dizeler içermektedir. (Şiirin, parantez içerisindeki koyu renklendirilmiş sözlerini tekrar okuyup anlamaya çalışırsak, zorluğu kendimiz de görürüz. Ben anlayamadım.)

Eğer Mevlana bu şiiriyle, yalnızca ruhsal gelişimi ve kâmil insan olmayı, yani tekâmülü anlatmak istemiş olsaydı, böyle bir şiire ihtiyaç duymazdı diye düşünüyorum. Yine kendisine ait olan “hamdım, piştim, yandım” sözü yeterli olurdu.

Diğer taraftan, şiirdeki, “hiçbir sefer kötüye dönüştüğüm veya alçaldığım görüldü mü” sözü, Kur’an’da anlatılanlarla çelişmektedir. Şöyle ki;

Araf Suresi 7/179: Andolsun ki, cinlerden ve insanlardan birçoğu cehennemliktir. Onların kalpleri vardır, fakat onunla gerçeği anlamazlar. Gözleri vardır, fakat onlarla görmezler. Kulakları vardır, fakat onlarla işitmezler. İşte bunlar hayvanlar gibidirler. Hatta daha da aşağıdırlar. Bunlar da gafillerin ta kendileridir.

Anlaşılan o ki Mevlana, şiirindeki “hiçbir sefer kötüye dönüştüğüm veya alçaldığım görüldü mü” sözüyle, muhtemelen kendisini anlatmış. Kur’an’da bahsedilen ve hayvanlardan daha aşağı olan diğer bazı insanların davranışlarını dikkate almamış.  Eğer amaç, sadece kendi ruhsal gelişimini anlatmak olsaydı, yukarıda ifade ettiğimiz gibi, “hamdım, piştim, yandım” demesi yeterliydi. Ama böyle söylemeyip, şiirdeki yaşam macerasına madenlerden başlayınca, sadece kendi hayatını değil, insanlığın geçmişini de anlatmak istediği kanaati oluşuyor. Bu sebeple biz de, âlimlerin anlattığı bu konuyu, insanlığın serüveni açısından ele alacağız.

Bu sitede yayınladığımız, “İnsan, Hem Bu Dünyaya, hem Ahirete Aittir” başlıklı yazımızda ifade ettiğimiz düşüncelerimin bir kısmını, bu makale konusuyla bağlantılı olduğunu düşündüğümden tekrar veriyorum:

“Akıl, bu dünyaya aittir, ruh ise ahirete aittir. Diğer bir deyişle, akıl bu dünyadan, ruh semadandır.

Akıl ile geliştirdiğimiz bilim bu dünyadan, sahip olduğumuz özgürlük semadandır.

Akıl ile oluşturduğumuz düşünce bu dünyadan, idrak ve irade semadandır.

Yani, Biyolojik yaşam bu dünyadan, insani duygular semadandır.”

Bu durumda madenden bitkiye, bitkiden hayvana, hayvandan insana, insandan meleğe geçişteki; ruh, özgürlük ve duygular gibi manevi boyutlar nasıl evrimleşmektedir? İslâm âlimleri bu evrimin kendiliğinden olmayacağını bilirler. Muhtemelen düşündükleri şey, Yüce Yaradan’ın, yeni halimize göre (bitki, hayvan, insan veya melek olma hali) yeni akıl, yeni ruh ve yeni duygular verdiği şeklinde olabilir.

İslâm bilginlerinin madenden-meleğe doğru giden evrim düşüncelerini, konuyu irdelemeden reddedemeyiz. Çünkü biz biliyoruz ki, Allah’ın gücü her şeye yeter. Ancak, burada sorulacak soruların bazıları şunlardır:

Her şeye gücü yeten Yüce Yaradan, bir varlığı, neden, madenden bitkiye geçirsin ve ona yeni bir ruh versin? Aynı şeyleri neden bitkiden; hayvana, insana ve meleğe geçerken yapsın?

Madenleri, bitkileri, hayvanları ve insanları imtihan edip, başarılı olanları mı bir üst varlığa dönüştürüyor? Eğer böyleyse, Yüce Yaradan’ın, sonucu böyle olacak bir imtihan hususunda madenlere, bitkilere, hayvanlara ve insanlara haber verdiği bir kutsal kitabı var mı? Eğer hiçbir varlığın (maden, bitki, hayvan, insan), bu imtihandan haberi yoksa onların suçu ne? Böyle bir uygulama Allah’ın zerrece şaşmayan adaletiyle çelişmez mi? Bu durum Hinduculuktaki, hattâ Budizm’deki, başka bir varlıkta yeniden doğma fikrine benzemiyor mu?

Eğer Yüce Yaradan, yarattığı varlıkların ölümünden sonra böyle bir uygulama yaparak, onları bir başka tür olarak geri gönderecekse, cennet ve cehennem diye bir sistemi yaratmasının anlamı nasıl olur? Kötülük yapanlar cehennem ile cezalandırılmayacak, iyilik yapanlar cennet ile mükâfatlandırılmayacak ise, vaadi en gerçek vaat olan bir Yüce Yaradan’dan bahsedilebilir mi?

Her şeye gücü yeten bir Tanrı, her türü, doğrudan bağımsız olarak yaratmak yerine neden böyle bir yöntem izlesin?

Eğer, eski dönemlerdeki âlimler, Allah’ın, canlıları yaratma kurgusunu, her bir canlının kendisine verilmiş bir görevi olduğunu, yeryüzündeki halifeliğini dağlara, taşlara teklif ettiğini, ama onların kabul etmeyip insanın kabul ettiğini daha iyi kavrayabilmiş olsalardı, yukarıdaki sorulara gerek kalmazdı ve varlıklar arası geçişten bahsetmezlerdi.

İslâm âlimlerinin hataya düşmelerinin, muhtemel bir başka sebebi daha var.  Bu durum, Hz. Âdem’in ilk insan olduğunu düşünmeleri sebebiyle yaptıkları yanlışla benzeşmektedir.

Hâlbuki Yüce Yaradan’ın, bir tek Hz. Âdem’i yaratıp, ondan eşini ve ikisinden de çocuklarını yaratarak, çocuklarının kardeşler arası aile içi ilişkilerle çoğalmalarını sağladığı düşünülebilir mi? Hz. Âdem ve Hz. Havva’nın bir batında doğan ikizleri, bir sonraki batında doğan ikizlerle evlendiklerinde, kardeşleriyle evlenmiş olmuyorlar mı? (Bu konuyla ilgili olarak, Kur’an ayetlerine dayanarak yaptığımız geniş açıklamaları, bu sitede yayınladığımız “Hz. Âdem Konusu Üzerine” başlıklı seri makalelerimizde yaptığımızdan burada bahsetmeyeceğiz.)

Bu sebeple, aynı anda çok sayıda âdemler ve onlardan da eşlerini yaratarak ve aile içi ilişkileri yasaklayarak, her türü kendi içinde bağımsız ve ilk yaratışta çok sayıda yarattığı hususu, Tanrı’mızın yüceliğine çok daha fazla yakışır. Yani, sadece insanları değil, cansız varlıkları, bitkileri ve hayvanları da birbirinden bağımsız şekilde ayrı ayrı ve aynı çeşitten çok sayıda yaratması, çoğaltması hususu da, Yüce Yaradan’ın yüceliğine çok daha fazla yakışır.

Bütün kâinatı oluşturan, sadece yeryüzünde binlerce çeşit kara bitkileri ve hayvanlarını, on binlerce çeşit deniz bitki ve hayvanlarını yaratmaya gücü yeten bir Tanrı’nın, insan olarak sadece Hz. Âdem’i yaratması, başka ademler yaratmaya gücünün yetmemesi düşünülebilir mi?

Şimdi, Amr El Cahız benzeri İslâm âlimlerinin söylediklerini Kur’an ayetlerine bakarak değerlendirmeye devam edelim.

Evrimi savunanlar; çevre, iklim, hayat tarzı ve benzer şeyleri evrime etken olan sebepler arasında sayarlar. Onlara göre, evrime tabi varlıkların hepsi, Allah’ın iradesiyle yarattığı çekirdek varlıklardır. Her tür, kendi içinde taşıdığı potansiyel kuvvet sayesinde evrimleşir. Bu potansiyeli yerleştiren ise, Allah’tır. Bu fikri savunanlar aşağıdaki ayete dayanmaktadırlar.

Araf Suresi 7/189: Sizi bir tek nefisten yaratan, onunla sükûnet bulsun diye eşini de ondan yaratan Allah’tır. O, eşini kucaklayıp sarılınca, eşi hafif bir yük yüklendi. Bir müddet böyle geçti, derken yükü ağırlaştı. O vakit ikisi birden Rableri olan Allah’a şöyle dua ettiler: “Eğer bize salih bir evlat verirsen, biz muhakkak şükredenlerden olacağız.”

Evrimi savunanlar, bu ayetten, “Allah yaratılışı başlatmış, yarattıklarının içine potansiyelleri koymuş, dolayısıyla insanın (canlının) içerisinde henüz açığa çıkmamış bir potansiyel kuvvet olduğu” anlamı çıkardılar.

Bize göre, her türün kendi içerisinde taşıdığı bir potansiyel kuvvet vardır fikri, gerçeği yansıtmaktadır. Bu kuvveti veren de, Yüce Yaradan’dır. Ancak canlının, kendinden eşini yaratması, sadece Tanrı’mızın yapabileceği bir iç kuvvettir. Ayette, “sizi bir tek nefisten yarattı” denilirken, eşlerin, birbirini tamamlayan bir bütünün parçaları olduğu vurgulanmaktadır. Ayetin devamında, eşinin yük yüklenmesi konusundan bahsedilmesi, yaratılışın yine, tek olan Tanrı tarafından devam ettirildiğini gösterir. Biz çok istesek, ama Yüce Yaradan istemese, hiçbirimiz çocuk sahibi olamayız.

İnsan Suresi 76/30: “Allah dilemedikçe, siz dileyemezsiniz. Kuşkusuz Allah, bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.”

Yani Yüce Yaradan’ın bize verdiği potansiyel kuvveti kullanmamız da, Tanrı’mızın iznine bağlıdır. Tanrı dilemezse, değil evrim, üreme bile gerçekleşmez.

Yukarıda verdiğimiz Araf Suresi 189uncu ayette geçen “nefis” kelimesi, fert anlamındadır. Tasavvuftaki nefisin anlamı, insan bedeninden ayrı bir manevi şahsiyetçilik şeklindedir. Biz de, bu sitede yayınladığımız yazılarımızda bahsettiğimiz “nefsine uyma” sözünün anlamını, ferdin kendini düşünmesi olarak bahsettik.

Dolayısıyla, ayetten de anlaşıldığı üzere, Tanrı’nın yerleştirdiği bu iç kuvvet, başkalaşım için değildir. Bu kuvvetin bir hâl’den diğerine geçmek için olduğunu düşünmek yanlıştır. Bu güç, türlerin soylarını sürdürebilmeleri için yumurtlama veya doğrudan doğum kuvvetidir. Ayrıca, türlerin, kendilerinin tamir ve bakımlarını yapabilmeleri içindir. Diğer yandan, türlerin kendi içlerinde taşıdığı kuvvet, karşılaştıkları farklı ve zor ortamlarda yaşamlarını ve soylarını sürdürebilmelerine yardım etmeye yarar.

Günümüzün biliminin ışığında anlıyoruz ki, Yüce Yaradan, bir canlı çeşidini yaratmayı planlarken, önce ona bir yaratılış amacı veriyor. Sonra, canlının yaratılış amacına uygun donanım ve yazılımı içine yerleştiriyor. Nitekim Yüce Yaradan, bize verdiği bu yazılım ve donanıma istinaden, Araf Suresi 172inci ayetle, insanı kendi nefsine karşı şahit tutmaktadır. Bu konudaki geniş açıklamaları, bu sitede yayınladığımız, “Allah, İnsanı Kendi Nefsine Karşı Neden Şahit Tutuyor” başlıklı makalemizde ele aldığımızdan burada bahsetmeyeceğiz.

Dolayısıyla, bilimin ve Kur’an’ın ışığında baktığımızda, evrendeki bütün türlerin, tek olan Tanrı tarafından, birbirinden bağımsız olarak yaratıldığı anlaşılıyor. Her yaratılma ilâhi bir müdahale sonucu oluşmuştur. Dolayısıyla, türler arasında geçiş olabilmesi için, Yüce Yaradan’ın müdahalesi ve “ol” demesi gerekmektedir. Birbirinden bağımsız olan türler, kendiliğinden zaman içerisinde başkalaşacak şekilde evrimleşemezler. Sadece hayatta kalarak soylarını sürdürebilecek ufak değişiklikler yapabilirler. Onu da, Yüce Yaradan’ın içlerine yerleştirdiği kuvvet sayesinde ve Tanrı’nın bu kuvveti kullanmalarına izin vermesi ile başarabilirler. Yani kendiliğinden bir kuvvet söz konusu değildir.

Mevlana ve diğer âlimler, madenden meleğe doğru geçişlerin, kendiliğinden değil, Yüce Yaradan’ın müdahalesiyle gerçekleştiği inancındadırlar. Makalemizin ikinci bölümünde Kur’an ayetlerinden bazı aktarımlar yaptık. Bu ayetlerde, insanın topraktan ve her canlının sudan yaratılmış olduğu ve tesviye edilip düzeltildiği anlatılıyor. Âlimler de bu gelişmeleri madenden-meleğe doğru cereyan eden bir serüven içerisinde düşünmüş olabilirler. Ancak bu hususta Kur’an’da açık bir bilgi verilmemiştir. Makalemizin ikinci bölümünde, Kur’an’da yaratılışla ilgili olan ayetler ele alınarak değerlendirilmeye devam edilecektir.