İsmail Hakkı Küpçü

ALLAH’IN SEVMEDİKLERİNİ SEVEN İNSAN VAR MIDIR?

Bu konuda bir karar verebilmek için, önce, Yüce Yaradan’ın sevmediği şeylerin neler olduğunu araştıralım. Bu konuda, değişmeyen tek kutsal kitap olan Kur’an’dan yararlanmamız en makul olandır. Allah’ın sevmediklerini okuduktan sonra kendimize sorular sorarak, bir karara varmaya gayret edelim.

Bakara Suresi 2/276 da, “Allah faizi mahveder, sadakaları bereketlendirir” dedikten sonra “Allah, hiçbir günahkâr nankörü sevmez” diyor.

Şimdi soralım, nankörlük yapanları seven insan var mıdır? Veya nankörlük edenleri sevmem diyenlere itiraz edecek kimse var mıdır?

Bakara Suresi 2/275 de, “alışveriş de faiz gibidir” diyenleri sevmediğini vurgulayarak, onların şeytanın çarptığı kimseler gibi kalktıklarını ifade ediyor.

Şimdi soralım, insanların içerisinde, kendisinden faiz alanları ve aldıkları faizi de “bu bir alışveriştir” diye savunanları seven kişi var mıdır?

Kur’an’daki çok sayıda ayette, Yüce Yaradan, Kendisine karşı yalan uyduranları sevmediğini, onların yerinin ateş olduğunu vurgulamaktadır.

Şimdi soralım, bizim bildiğimiz bazı gerçekleri değiştirip, bizim yüzümüze karşı yalan söyleyen bir kişiyi seven insan var mıdır? Veya yalan söyleyeni sevmediğini söyleyenlere itiraz edecek bir dürüst insan var mıdır?

Bakara Suresi 2/205, Maide Suresi 5/64, Kasas Suresi 28/77 de Yüce Yaradan, bozguncuları sevmediğini ifade etmektedir.

Şimdi soralım, çalıştığı iş yerinde, sosyal çalışma ortamında veya aile içerisinde bozgunculuk yapanları sevmediğini söyleyenlere, hatalı düşünüyorsun diyebilecek bir kişi var mıdır?

Maide Suresi 5/87 de “Allah aşırı gidenleri sevmez” deniliyor. Araf Suresi 7/55 te “Allah, haddi aşanları sevmez” deniliyor.

Şimdi soralım, aşırı gidenleri ve haddi aşanları kim sever? Haddi aşanları sevmemek hatalı bir tutum mudur?

Enam Suresi 6/141 ve Araf Suresi 7/31 de “Allah, israf edenleri sevmez” denilmektedir. Bilindiği gibi, yerdeki ve göklerdeki bütün mülk Yüce Yaradan’ındır. Dolayısıyla insanların sahip oldukları şeyler, O’nun verdikleridir.

Şimdi soralım, birisine verdiği parayı israf edeni seven bir insan var mıdır? Verdiği parayı israf eden şahıs kendi evladı olsa bile, kaç defasında sabredebilir ve ses çıkarmadan durabilir?

Nisa Suresi 4/107, Enfal Suresi 8/58 ve Hac Suresi 22/38 de “Allah, hainleri sevmez” denilmektedir.

Şimdi soralım, kendisine karşı hainlik yapanları sevecek veya onları affedecek kaç kişi tanıyordunuz? “Hainlik yapanları sevmem” diyen bir şahsa, hatalı düşünüyorsun diyebilecek kaç kişi biliyorsunuz?

Nahl Suresi 16/23 de “Allah, kendilerini büyük görüp, büyüklük taslayarak, hakkı kabul etmeyenleri sevmez” denilmektedir.

Şimdi soralım, kendilerini büyük görüp, büyüklük taslayarak, kendisinin hakkını yiyen bir insanı sevecek herhangi bir kişi olacağına inanıyor musunuz? Bir insan “büyüklük taslayarak benim hakkımı yiyenleri sevmem” dediğinde, bu fikre itiraz edecek kaç kişi vardır?

Kasas Suresi 28/76 da, çok zengin olan Karun kastedilerek, “Allah şımarıkları sevmez” denilmektedir.

Şimdi soralım, bırakalım zenginliğinden dolayı şımaranları, normal şartlardaki şımarıkları bile kim sever? Bir insan kendi küçük çocuğunun şımarıklığına bile sabredemeyip kızarken, büyüklerin şımarıklığını sevmemesi normal değil midir?

Ali İmran Suresi 3/32 ve Rum Suresi 30/45 te “Allah, inkâr edenleri sevmez” deniliyor.

Şimdi soralım, iş yerinde, sosyal çevremizde veya aile içerisinde, yaptığı yanlışlarını inkâr edenleri sevecek bir insan var mıdır? İnkâr edenleri sevmemek, normal dışı bir davranış olarak nitelenebilir mi?

Nisa Suresi 4/36, Lokman Suresi 31/18 ve Hadid Suresi 57/23 te “Allah, övünen ve kuruntu edenleri sevmez” deniliyor.

Şimdi soralım, övünenleri ve boş oldukları halde kuruntu edenleri sevecek kaç insan vardır? Her karşılaştıklarında övünen bir insanla, kaç kişi isteyerek bir araya gelmek ister?

Ali İmran Suresi ^757 ve 140 ile Şura Suresi 42/40 ta “Allah, zalimleri sevmez” deniliyor.

Şimdi soralım, zalimleri, bilhassa kendisine zalimlik yapan insanları sevdiğini söyleyebilecek bir kişi var mıdır? Zalimleri sevmemek, insancıl bir bakış değil midir?

Bakara Suresi 2/190 da “Allah, haksız saldırıda bulunanları sevmez” denilmektedir.

Şimdi soralım, kendisine veya kendilerine haksız saldırıda ulunanları sevebilecek hiçbir insan var mıdır? Haksız yere saldırıda bulunanları sevmemek, beklenen bir davranış değil midir?

Nisa Suresi 4/147 de “Allah, çirkin sözün açıklanmasını sevmez” denilmektedir.

Şimdi soralım, çirkin sözü açıklayanları kim sever?

Buraya kadar Allah’ın sevmediklerini bahsettik. Ve “Yüce Yaradan’ın sevmediklerini sevecek bir kimse var mıdır?” diye sorduk. Çevremizdekilerin verecekleri cevapları beklemeden kendi cevaplarımızı verdiğimizde, Yüce Yaradan’ın sevmediklerini, bizim de sevmediğimizi anlıyoruz.

Yüce Yaradan’ın sevmediklerini seven pek yoktur. Ama sevmediklerini yapan pek çoktur. Allah’ın sevmedikleri davranışları sergileyenler, geçici menfaat sağlayabilirler. Ama insanlığın huzurlu geleceğini baltaladıkları için, her an Yüce Yaradan’ın takibindedirler. Kendilerine bu dünyada da azap gelebilir. Ahiretteki azap daha fecidir. Bu azapların ne zaman geleceğinin bilgisi ve kararı, tamamen Yüce Yaradan’ın uhdesindedir. Bu sebeple, kendimizi sorgulamayı ve çevremizi uyarmayı hızlandırmalıyız.

Diğer taraftan eğer, Yüce Yaradan’ın sevdiği davranışları gözümüzün önüne getirecek olursak, aynı davranışları bizim de seveceğimize inanıyorum.

Bir örnek vererek, okuyucularımızın, konuyu kendilerinin araştırarak irdelemelerinin ve kendi kararlarını vermelerinin önünü açalım.

Yüce Yaradan, Kendisine kulluk için namaz kılın diyor. Fakat namaz kılanları severim demiyor. Buna karşılık, O’nun rızasını kazanmak için iyilik edenleri, hayır işleyenleri severim diyor. Şimdi düşünelim. Bize bağlılığını göstermek için, muhtemelen, göstermelik bir şekilde önümüzde eğilenleri mi severiz? Yoksa bizim rızamızı kazanmak için, gayretli çalışanları ve iyi işler yapanları mı severiz?

Allah’ım, Senin sevmediğin davranışlardan kurtulabilmemiz için, bizlere zihin açıklığı ver, irade gücü ver, mücadele azmi ver.

Allah’ım, Senin sevdiğin davranışlara yönelebilmemiz için, bizlere yardımcı ol.

Senin her şeye gücün yeter.

ALLAH’IN YARATTIĞINI DEĞİŞİKLİĞE UĞRATMAK

Nisa Suresi 4/118. Allah, o şeytana lânet etti ve o da, “Andolsun ki Senin kullarından elbette belirli bir pay alacağım” dedi.

119uncu ayet: “Onları mutlaka saptıracağım, mutlaka onları kuruntulara sokacağım ve onları zorlayacağım da (putlara adak için) hayvanların kulaklarını yaracaklar. Yine onlara baskı yapacağım da Allah’ın yarattığını değiştirecekler.” Kim Allah’ı bırakıp da şeytanı dost edinirse, şüphesiz o apaçık bir hüsrana düşmüştür.

Ayetin tercümelerinin çoğunda, şeytanın insanlara emredeceği ve onların hayvanların kulaklarını yaracakları şeklinde ifadeler var. Sonraki cümle de, aynı şekilde “onlara emredeceğim de Allah’ın yarattığını değiştirecekler” şeklinde tercüme edilmiş. Bizim Kur’an’ın diğer ayetlerdeki anlatımlarından anladığımız kadarıyla, şeytan, insanlara emretmez. Sadece kuruntulara sokar, vesvese verdirir veya yaptığı işleri güzel gösterir. Kararı insana bırakır. Eğer şeytanın yaptırım gücü olursa, yani insanları zorlama imkânına sahip olursa, şeytan ile insanın mücadelesi adil olmamış olur. İnsanlar, daha baştan yenik başlarlar.

Şeytan ile insan ilişkisini kısaca belirttikten sonra, konumuza dönelim. Bu ayette bahsedilen “Allah’ın yattığını değiştirecekler” sözü yazımızın konusu olacak.

Dikkat edilirse ayette, “Allah’ın yaratışını değiştirecekler” denilmiyor. Tanrı’nın hâlk ettiğini, yani yarattığını değiştirecekler deniliyor. Bu ince ayrıntı, yazımızın konusu değil, ama çok önemlidir. Demek ki, insanlar, Yüce Yaradan’ın yaratışını değiştirmeye muktedir olamayacaklar. Sadece Onun yarattıklarının üzerinde bazı değişiklikler yapmaya çalışacaklar anlamındadır.

Kur’an ve bilim konularında, bu sitede, farklı başlıklarla birkaç tane makale yayınladık. Kur’an’ı incelediğimizde, bilginin övüldüğünü, bilimle uğraşmanın teşvik edildiğini görmekteyiz. Bir taraftan bilimi teşvik edip, diğer yandan Allah’ın yarattıklarının değiştirilmesine itiraz, ilk bakışta çelişki olarak görülebilir. Hâlbuki övülen bilim, insanlığın yararına sonuçlar alınan bilimdir. Şeytanın yol gösterdiği ise, insanların şahsi menfaatleri için yapacakları uğraştır.

Yüce Yaradan’ın gösterdiği yolda ilim yapan kişi, insanların, tabiattan en güzel şekilde istifade etmeleri için çaba sarf eder. Şeytanın yol gösterdiği ilmi yapan kişi, tabiatı tahrip ederek daha çok şahsi menfaat sağlamaya gayret eder.

Rahmani düşünenler, insanların hastalıklarının iyileşebilmesi için uğraşırken, şeytani davrananlar, insanların hasta olmasına sebep olacak hormonları ve ilaçları kullanarak, daha kısa sürede daha çok ürün elde etmeyi hedefler. Dolayısıyla, daha çok kazanmanın peşindedir, sattığı ürünleri kullananlarda veya doğada yaptığı tahrifata hiç aldırış etmez.

Rahmani düşünen, atomun yapısı hakkındaki bilgisi arttıkça, bu bilgilerinden yararlanarak bazı malzemeleri ıslah eder ve insanlığın hizmetine sunar. Şeytani davranan ise, atomun yapısı üzerinde çalışarak bomba yapmaya gayret eder. Rahmani düşünen birisi, küresel ısınmayı azaltmak için çareler arar. Şeytani davranan ise, küresel ısınmadan para kazanmaya çalışır.

Bizim çok genel anlamda verdiğimiz bu örneklerin, hayata yansıtılmış olan benzerlerini, çoğumuz bizzat yaşamışızdır.

Anlaşılan o ki, Yüce Yaradan, bilgiyi insanlığın aleyhine kullanmayı, şeytanın tavsiyesi olarak görmektedir.

Rahman Suresi 55/7-8: “(Yüce Yaradan) göğü yükseltti ve ölçüyü (mizanı) koydu. Ölçüde haddi aşmayın.”

Eğer, Yüce Yaradan’ın koyduğu ölçüyü değiştirmeye kalkışırsak, haddi aşmış oluruz. On binlerce yıldır doğadaki işleyişte bir değişiklik olmazken, son 50 yıldır, Yüce Yaradan’ın yarattıklarını değiştirme çabaları hızlandı. Örneğin, sera gazlarının salınımındaki artış, doğadaki ölçüyü olumsuz yönde değiştirme hususunda etkili olmaktadır. Ama hem zengin insanlar, hem de zengin ülkeler, bu sayede zenginliklerini artırmaktadır. Bazı insanlar zengin olabilmek adına, ölçüde haddi aşmaktadırlar. Ölçüde haddi aştıkları için, Yüce Yaradan’ın yarattığını değiştirme gayreti içerisindedirler.

Nisa Suresinin 119uncu ayetinin sonunda, haddi aşarak şeytanın yolunda gidenler şöyle uyarılmaktadır: “Kim Allah’ı bırakıp da şeytanı dost edinirse, şüphesiz o apaçık bir hüsrana düşmüştür.”

Allah’ım, Senin gösterdiğin yolda insanlığa hizmet edebilmemiz için, ilim ve hikmetimizi artır.

İYİYİ KÖTÜYÜ BİLMEK

Yüce Yaradan, insana verdiği akıl sayesinde bizler, iyi ve kötü hakkında veya olaylar ve kişiler hakkında fikir yürütebiliriz. Bu fikir yürütmelerimiz, genellikle, görünüşe yani zahire göre olur. Bu yöntemle verdiğimiz kararlarımızda, birçok zaman, yanıldığımızı sonradan anlarız. Çünkü bir şeyin iyi ve kötü olduğuna, beş duyumuzla karar veririz.

Yanılmamızın temelini de bu beş duyumuz oluşturur. Bilindiği gibi, acı olan bir şey, bedenimiz için faydalı olabilir. Tatlı olan bir şey de, vücudumuz için zararlı olabilir.

Güzel giyimli kibar davranışlı bir insanı, genellikle iyi olarak niteleriz. Karşımızdakinin, bu şekilde davranmasının sebebinin bizi aldatmak olduğunu anladığımızda ise, geç kalmış olabiliriz.

İki şahıs arasındaki konuşmaların bazen az bir kısmını duyarız. Onların arasındaki konuşmalar hakkındaki fikrimizi, bu duyduklarımız belirlerse, yanılma ihtimalimiz her zaman vardır.

Yukarıdakiler gibi yüzlerce örnek verilebilir. Yanıldığımız her olay, bizde bir tecrübe oluşturur. Bir tanıma göre tecrübe, hayattaki yanılgılarımızın vektörler bileşkesidir. Bir şahsa tecrübeli diyebilmemiz, sadece yanılgılarının çokluğuyla orantılı olmamalıdır. Olaylardan ders çıkararak benzer hatalara düşmeme hususundaki becerisi önemlidir. Bu kabiliyetini ortaya koyamayanlar, ömrünün sonuna kadar aynı hatalara düşmeye devam ederler. Dolayısıyla çok olay yaşamış olmak, çok şey görmüş olmak tek başına önemli değildir.

Bütün bunlardan da anlaşılıyor ki, bizler, Yüce Yaradan’ın bize verdiği akılla, iyiyi kötüyü her zaman ayırt edemiyoruz. Çünkü çoğunlukla, olayların dış görünüşüne göre karar veriyoruz. İç yüzlerini çoğu zaman bilemiyoruz.

Buraya kadar anlattıklarımız, ahiret anlayışının olmadığı, sadece dünya menfaatlerini değerlendirdiğimiz durumlar için, tam anlamıyla geçerlidir.

Ancak, ahiret hayatının varlığına inanılan durumlarda, bazen olayların iç yüzlerini bilmemiz bile, bizim yanılmamızı engelleyemez. Çünkü olayların iç yüzleri hakkında bizim bilebildiğimiz şeyler, Yüce Yaradan’ın bildiklerinin yanında umman ile küçük bir dere arasındaki fark gibidir. İşlerin içyüzünü çoğu zaman bilemeyiz. Böyle durumlarda tahmin yürütmeye çalışırız. Tahminlerimizi de nefsimiz doğrultusunda yapmaya çalışırız. Bu nedenle, tahminlerimizin birçoğu yanlış çıkar.

Böyle durumları Yüce Yaradan, şu ayetiyle net bir şekilde açıklıyor.

Bakara Suresi 216: “Savaş, hoşunuza gitmediği hâlde, size farz kılındı. Olur ki, bir şey sizin için hayırlı iken, siz onu hoş görmezsiniz. Yine olur ki, bir şey sizin için kötü iken, siz onu seversiniz. Allah bilir, siz bilmezsiniz.”

Ayette ifade edilenlerin doğruluğunu, düşünen her insan bizzat yaşayarak müşahede etmiştir. Birçoğumuz yaşlandıkça tecrübelendiğimizi düşünürüz. Böylece hatalarımızın azalacağını varsayarız. Yanılgılarımızı azaltmak için, tecrübe kazanmayı beklesek bile, bu tecrübemize güvenemeyeceğimizi, bizzat kendimiz, bazı olaylarda yaşamışızdır.

Bu demektir ki, çok uzun süre yaşatılsak bile, yanılmamız bitmeyecektir. Güzel giyimli insanların hepsine güvenilmeyeceğini, tecrübe ederek öğrenmiş olabiliriz. Ama her yeni vaka, yeni bir ortamdır. Dolayısıyla, aynı hataya düşme ihtimalimiz her zaman mevcuttur. Namaz kılan her insana güvenilmeyeceğini, uzun yıllar sonra anlasak bile, namaz kılan insanların çoğuna, en azından başlangıçta, olumlu yaklaşarak güvenmeyi sürdürürüz.

Ayetteki iyiyi ve kötüyü ayırt etme konusu, savaş hakkında ifade edilmiştir. Takdir edileceği gibi, dış görüntü itibarıyla savaş iyi bir şey değildir. Ölümlere, sakat kalmalara, zalimliklere ve haksızlıklara sebep olur. Ama bazı savaşlar ve ölümler vardır ki, bazılarının ölümüyle, toplumun hürriyeti, haysiyeti, namusu kurtulabilir. Bazılarının ölümü, insanlığın huzurunun artmasına sebep olabilir.

Ayetin bize gösterdiği bir başka yol, başımıza gelenler konusundaki davranışlarımızla ilgilidir. Bazen hoşumuza gitmeyen ve bizi üzen olaylar başımıza gelebilir. Böyle olaylarla karşılaştığımızda, hemen üzülüp gerginlik girdabına gireriz. Hâlbuki sabırlı olmalıyız, hemen gerginleşmemeliyiz. İşin sonunu beklemeliyiz. Bazen sonucun tam olarak ortaya çıkması çok uzun zaman alabilir. İlk çıkan sonuçlar da bizim üzülmeye devam etmemize sebep olabilir. Dolayısıyla, Yüce Yaradan’ın takdirinin sonucu ne şekilde tecelli ederse etsin, hakkımızda hayırlı olabileceğini düşünerek rahatlamalıyız. Ancak, sonucun hakkımızda hayırlı olacağına inanabilmemizin, bizim Yüce Yaradan’ın yolunda ne kadar sapma ile yürüdüğümüzle doğru orantılı olduğunu unutmamalıyız.

Çünkü Yüce Yaradan bu ayetinde muhatap olarak, inanan insanları almaktadır. Dolayısıyla hoşlanmadığımız bir şeyin lehe olması, sevdiğimiz bir şeyin aleyhe olması, öncelikle inanan insanlar için geçerlidir. İnanan insanlar, tek olan Tanrı’nın kendilerini her zaman kollayacağını düşünürler. Bazen Yüce Yaradan’ın, sevdiği bir kulunu korumak amacıyla yanına erken aldığına inanırlar. Dolayısıyla sonuç ölüm bile olsa korunduklarını bilirler. Ancak buna rağmen, hepimiz insanız. Dünya nimetlerine daha çok bağlıyız. Bir aksaklık olduğunda hemen Allah’a serzenişte bulunmaya başlarız. İşte tek olan Tanrı, inananların bu davranışlarının yanlışlığını gözler önüne seriyor.

Ayetin muhatabı inanan insanlar olmasına rağmen, inanmayanlar için de yol göstericiliği vardır. İnanmayanlar, zulmetmeyi bırakıp hoşgörülü davranırlarsa, kazançlarının düşeceğini zannederler. Helâl yollardan kazanmaya çalışmaları durumunda ise, servetlerinin çok azalacağını düşünürler. Sahip oldukları varlıklardan, infak yoluyla diğer insanlara pay dağıtmaları durumunda fakirleşeceklerine inanırlar. Hoşlandıkları şehvet duygularını terk etmelerinin kendileri için çok kötü olacağını varsayarlar. Hâlbuki Kur’an, bütün bu düşüncelerin yanlışlığını bir bir ortaya koymaktadır.

Bütün insanların, bu ayetten çıkarabilecekleri dersler vardır. Kendilerinin inanan insanlardan olduklarını düşünenler, önce kendilerini sorgulamalıdırlar. Eğer bir şahıs, gurup veya kavim, kendilerinin Tanrı’nın yolunda olduklarını düşünmelerine rağmen, başlarına sürekli kötü şeyler geliyorsa, manevi huzurları azalmışsa ve hepsinin birlikte yaptıkları dualara rağmen durum değişmiyorsa, hata kendilerindedir demektir. Duaların kabul görmemesi, Yüce Yaradan’ın onları desteklemeyi bıraktığını gösterir. Demek ki, inanan görünen insanlar, sadece bu dünya nimetlerinin peşine düşmüşlerdir. Zenginleştikçe, kibirlenme ve büyüklenmeleri artmıştır. Böyleleri için Tanrı şöyle demektedir: “dünyayı isteyenlere tastamam verilir. Hiç eksik bırakılmaz. Ama yarın huzuruma geldiklerinde, girin bakalım Cehenneme girenlerle beraber denilir”. Yüce Yaradan’ın bu yargısı, dünyada iken inandığını söyleyen ama farklı davranan her insan, gurup veya kavim için de geçerlidir.

O halde, başımıza kötü bazı şeyler geldiğinde, önce kendimizi sorgularsak, doğru yolu bulma ihtimalimiz artar. Bu sorgulamalarımızı ayna karşısında kendi gözlerimizin içine bakarak yapalım. Ayna karşısında, sadece kendi şahsi davranışlarımızı değil, gurup veya kavim olarak davranışlarımızı da sorgulayalım. Eğer gözlerimizi kaçırmadan, kendimize yalan söylemeden yaptığımız sorgulamada hatalı yönlerimizi gördüysek, düzeltmeye çalışalım. Sonra Allah’a tevekkül edelim. Bizim için iyiyi ve kötüyü O’nun bildiğine iman edelim.

Bu sorgulamaları yapmadan eski davranışlarımıza devam edersek, ahiret hayatını kaybedeceğimizi, hattâ bu dünyada bile ruhsal bunalımlara gireceğimizi unutmayalım.

Allah’ım, kendimizi dürüstçe sorgulayabilmemiz için, bizlere zihin açıklığı ver. Kendimizi düzeltebilmemiz için de, irade gücü ver, mücadele azmi ver.

EVRENİN VAR OLMASI NEDENİ ÜZERİNE

Evrendeki işleyişi anlamaya çalışan Einstein, 20inci yüz yılın en ünlü fizik âlimidir. Einstein, yaptığı çalışmalarla cevabını bulabilmeyi çok istediği soruyu şöyle açıklar: “Tanrı’nın bu dünyayı nasıl yarattığını merak ediyorum. O’nun, dünyayı yaratırken düşündüklerini bilmek istiyorum, gerisi teferruattır.”

Ünlü bir fizikçi olduğu için Einstein’la çok kişi mülâkat yapar. Bu söyleşilerde Einstein,  “evrenin var olma nedeni nedir?” diye kendisine sürekli sorduğunu söyler. Bütün insanlara da şu tavsiyeyi yapar: “Hepimiz, bizlerin ve kâinatın neden var olduğu sorusuna ilişkin tartışmaya katılmalıyız. Bu sorunun cevabını bulacak olursak, bu durum insan aklının en büyük zaferi olacaktır. Çünkü o zaman Tanrı’nın aklının ne olduğunu öğrenebiliriz.”

Takdir edileceği gibi bu sorular çok zorlu sorulardır. Ayrıca Einstein’ın “cevabını bulursak, bu, insan aklının en büyük zaferi olacaktır” dediği soruya, gerçek cevabı bizim vermemiz mümkün değildir. Çünkü bizim aradığımız cevap, Tanrı’nın bizzat Kendisinin ne düşündüğüdür. Hâlbuki bırakalım Tanrı’nın ne düşündüğünü, eşimizin veya iş ortağımızın bile ne düşündüğünü biz bilemeyiz.

Karşımızdaki şahıs, herhangi bir davranışı için, bizlere, kendisinin gerçekleştirdiği ve hoşumuza gitmeyen olayla ilgili olarak, başlangıçta ne düşündüğünü söylerse söylesin, söylediklerinin doğruluğu hakkında tereddüt ederiz. Çünkü karşımızdakinin, nefsine uyup yaptığı hatayı veya düşüncesizce yaptığı davranışını gizlemek için yalan söylemesi ihtimalinin olduğunu düşünürüz. Bu şekilde düşünmemizin muhtemel sebebi, benzer durumlarda bizim kendimizin de nefsimize uyarak benzer yalanı uyduracağımıza inanmamızdır.

Elbette Tanrı ile O’nun yarattığı insanlar aynı yapıda olamaz. Bizler nefis taşıyoruz ve sıklıkla nefsimize uyarak yanlış yapabiliyoruz. Fakat Yüce Yaradan için, böyle bir nefse uyma diye bir durum düşünülemez. Çünkü O, hepimizin ve evrenin yaratıcısıdır. O’nun, insanların hoşuna gitmesi veya insanların beğenisini geçici de olsa kazanması için fikir beyan edeceğini iddia etmek mümkün değildir. O’nun ne bize ne de başka bir şeye ihtiyacı yoktur.

Dolayısıyla biz, Tanrı’nın ne düşündüğünü bilemeyiz. Ancak, O’nun vahyi olan kutsal kitaplarından bazı düşüncelerini öğrenebiliriz. Eğer, bizim kafamızdaki soruya tam karşılık gelen net bir açıklama bulamazsak, kutsal kitaplarını irdeleyerek tahmin yürütebiliriz. Bizim yapacağımız tahminlerin gerçeği yansıtacağını söylemek mümkün değildir. Fakat mümkün olduğu kadar aslına yakın tahmin yürütmemiz mümkündür. Daha az hata ile gerçeğe yaklaşabilmek için, kutsal kitaplarının bütününde bize aktarmak istediği anlayışlar üzerinden fikir yürütebiliriz.

Öncelikle kabul etmemiz gereken şey, O’nun bütün yaratışları, Yüce Yaradan’ın Kendi takdiridir. Nitekim Fussilet Suresinin 41/12inci ayetinde evrenin yaratılışından bahsettikten sonra, ayetin son cümlesi şöyledir: “…İşte bu, hep O, aziz ve her şeyi hakkıyla bilenin takdiridir.”

Diyelim biz bir makine yapsak, o makineden beklentilerimiz olur. Bizim makineden beklentilerimiz, o makinenin sorumluluğu olarak addedilebilir. Eğer bizim yaptığımız makineden bir beklentimiz olmazsa, yani makinenin bir sorumluluğu olmazsa, o makineyi yapmanın bir anlamı olmaz. Eğlence olsun diye, uzun uğraşlardan sonra bir makine yapılmaz.

Bu durumda bizim irdelememiz gereken, Yüce Yaradan’ın, kâinatı ve insanları yaratırken ki beklentisinin ne olabileceği hususudur. Bir insanın, yaptığı makineden beklentileri olduğu gibi, üretilen makinenin de onu kullanandan beklentilerinin olacağını bilerek irdelememizi yapmaya gayret edeceğiz.

Bu sitede yayınladığımız “Evrenin Yaratılış Sebebi Üzerine Düşünceler” başlıklı makalemizde bu hususta irdeleme yapmıştık. Bu yazımızda, bazı açılardan eski makalemizin aynısını, bazı bakımlardan da farklı bir irdeleme yapmaya gayret edeceğiz.   

Kâinatın yaratılışının sebebi, sanki insanı yaratmaya karar vermenin bir sonucu gibi. İnsanın yaşayabileceği ortamın şartlarının sürekliliğini sağlayabilmek için, sadece dünyayı ve dünyanın bağlı olduğu güneş sistemini yaratmanın yeterli olmadığını artık biliyoruz. Sadece bizim güneş sistemimizin içerisinde olduğu samanyolunu yaratmanın da yeterli olmadığını, bilim insanlarının yeni ulaştıkları bulgular sayesinde anladık. Bilim insanları, dünyanın mevcut şartlarının sürekliliğini sağlamak için, bizim içerisinde olduğumuz samanyolu gibi binlerce samanyolu sistemine ihtiyaç olduğunu ifade etmekteler.

Peki, evrenin milyonlarca samanyolu sisteminden oluşacak şekilde muazzam büyüklükte olmasının bir nedeni olabilir mi? Bu sorunun cevabını bugün bilimsel açıdan bilemiyoruz. Belki ileride yeni bulgulara ulaşınca, daha net cevap verebiliriz. Bu soruya vereceğimiz cevap, daha çok tahmin olacaktır. Bilimsel bir gerçeklik şeklinde olmayacaktır.

Muhtemel bir cevap şöyle olabilir. İnsanların sahip oldukları akla güvenerek, kendisini çok büyük göreceğini bilen Yüce Yaradan, trilyonlarca güneş sistemini oluşturarak, bu muazzam üst zekâ karşısında, insanı haddini bilmeye yöneltmek istemiş olabilir. Kâinatın muazzam büyüklüğüne ilaveten, muazzam bir hesap ve simetri uygulaması olduğunu gören insan, kendisinin küçüklüğünü idrak edebilecektir.

Peki, Yüce Yaradan, neden insanları yaratmaya karar vermiştir? İslâm mutasavvıfları, Allah’ın “bilinmek istediği” için insanları yarattığını söylerler. Ancak, eğer insanları yaratmasının tek amacı bilinmek olsaydı, insanlardan önce yarattığı melekler yeterli olurdu. Çünkü onlar da Yüce Yaradan’ı biliyorlardı. Hem de her isteğini derhal ve sorgulamadan yapıyorlardı.

Eğer, yaratmadaki amaç, yarattıklarının Kendisine “kulluk” etmesi olsaydı, Cinleri yaratmış olmakla yetinirdi. Onlar da “kul” konumunda idiler.

İnsanları yaratma isteğinde, muhtemelen başka sebep veya sebepler olabilir. Belki de evreni yaratmasını, insanı da yaratarak anlamlandırmak istemiş olabilir. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi, kâinatın sistemini, insanların yaşayacağı yeryüzünün sistemini uzun süre muhafaza edecek yapıda yaratmıştır. Tanrı, insanlara Kendi vasıflarından bazı yansımalar vererek, diğer yaratmalarını anlamlı hale getirmiştir.

Peki, insanların yaratılması, insanlar için iyi bir şey midir?

Bu soruya daha gerçekçi cevap verebilmek için, yaşamadığımız için bilemeyeceğimiz ve tarihte kalmış düşünceleri değil, bizzat kendimizin gözlemlerini irdelemeliyiz. Hemen her insan, yaşamanın güzel bir şey olduğunu düşünür. Bazı istisnai durumlar hariç, her insan daha uzun süre yaşamak ister. Hâlbuki aynı insan, birçok acılar çekmiş, sıkıntılı bir yaşam sürmüştür. Ama yine de kendisine sorulduğunda daha çok yaşamak ister. Hayatındaki bazı maddi sıkıntılara rağmen, hastalandığı zaman doktorun tedavi etmesini istemeyen insan yok denilebilir. İnsanları intihara sürükleyen sebeplerin büyük çoğunluğu, insanların birbirlerine zulmetmesi veya kendi iç dünyasında kendisinin oluşturduğu sıkıntılardır. Bir kısmı da tedavisi mümkün olmayan bir hastalığa yakalanmasıdır. Yoksa Tanrı’nın insana zulmetmesi söz konusu değildir. Yüce Yaradan, intihar etmeyi de yasaklamıştır. Zaten intihar olaylarının sayısı da, insanların sayısı ile karşılaştırıldığında ihmal edilebilir bir rakamdır.

Demek ki, Yüce Yaradan’ın insanları yaratması, yaratılan insanlar için güzel bir şeydir. Elbette her güzelliğin de bir bedeli olacaktır. Çünkü Tanrı, insanlara Kendi vasıflarından yansımalar verirken, aynı zamanda yeryüzünde Kendisinin halefi olma sorumluluğunu da yüklemiştir.

Einstein’ın  “evrenin var olma nedeni nedir?” sorusunu şimdi tekrar soralım. Ve yaptığı tavsiyeyi hatırlayalım:  “Hepimiz, bizlerin ve kâinatın neden var olduğu sorusuna ilişkin tartışmaya katılmalıyız. Bu sorunun cevabını bulacak olursak, bu durum insan aklının en büyük zaferi olacaktır. Çünkü o zaman Tanrı’nın aklının ne olduğunu öğrenebiliriz.”

Bizler, Tanrı’nın aklını tam bilemediğimizi belirterek bazı tahminlerde bulunduk. Fakat Yüce Yaradan’ın bize olan tavsiyelerini dikkate alırsak, en azından Tanrı’nın aklının mantığını kavrayabiliriz. Çünkü Tanrı, bizlere, Kendi özelliklerinden yansımalar verdiği için, O’nun tavsiyelerine uymamız, O’nun mantığını kavramamız anlamına gelir.

Tanrı, tavsiyelerini yaparken insanların huzur içerisinde yaşamalarını sağlamak istediğini ifade ediyor. Bazı insanların, bazı insanlara zulmetmesini istemediği için, bizleri iki ayrı ortamda yaşatacağını söylüyor. İkinci ortamdaki hayatımızda nasıl yaşayacağımızı, ilk hayatımızdaki tavrımızın belirleyeceğini net bir şekilde vurguluyor. Yeryüzü ortamındaki yaşamımızın, daha sonra nakil olacağımız ahiret ortamına göre çok kısa olduğunu haber veriyor. Asıl hayatımızın ahiret olduğunu sıkça hatırlatarak, yeryüzü hayatımızda Kendisinin gösterdiği yolda yürümemizi sağlamaya çalışıyor. İnsanlık Yüce Yaradan’ın tavsiyelerine ve O’nun yeryüzündeki halefi olma yükümlülüğüne uyduğu müddetçe huzur içerisinde yaşar. Görevlerini yapmayıp tersine davrandıkça, huzurunu kaybeder. Ahiret hayatında ise hiç huzur bulamaz.

Bu sitedeki birçok yazımızda Yüce Yaradan’ın insanlara yaptığı tavsiyeleri irdelemeye çalıştık. Bu tavsiyelerin bazıları için, nefsani isteklerimize uymuyor diyebiliriz. Ama hiçbirisi için, bu bizim mantığımıza uymuyor diyemeyiz. Mantıklı bir şekilde düşündüğümüzde, Yüce Yaradan’ın mantığının bizim mantığımızla uyuştuğunu gözlüyoruz. O’nun yasakladığı şeylerin, bizlerin zararımıza olduğu için yasaklandığını anlıyoruz. O’nun sevmediği davranışların, bizlerin de, bize yapılmasını istemediğimiz davranışlar olduğunu fark ediyoruz. O’nun bizden uymamızı istediği kuralların, insanlığın huzuru için çok gerekli olduğunu yaşadıkça anlıyoruz. Bizler de çocuk sahibi oldukça, Tanrı’nın kullarına bakışıyla, bizim çocuklarımıza bakışımızın benzerliğini gözlemliyoruz. Daha önce kimsenin başaramadığı yepyeni bir eser oluşturduğumuzda, herkesin bizi yüceltmesini beklerken, kâinatı yoktan var eden Tanrı’nın, Kendisinin yüceliğini kabul etmemizi istemesini daha iyi anlıyoruz.

Demek ki, nefsimizin isteklerine değil, mantığımıza ve vicdanımıza uyduğumuzda, Tanrı’nın mantığı ve vicdanıyla, bizimkinin benzer yapıda olduğunu, net bir şekilde kavrayabiliriz. Ama yine de, bütün gerçeği biz bilemeyiz. Gerçeğin tamamını, sadece fiili gerçekleştiren olarak Yüce Yaradan bilir.

Allah’ım, bize verdiğin ilim ve hikmeti artır.