İsmail Hakkı Küpçü

İMAN ANLAYIŞI ÜZERİNE

İman, kelime anlamı olarak, samimiyetle inanmak ve güvenmek demektir.

Konuya bu açıdan bakılınca, şahıslara da iman edilmesi mümkündür. Bazen, bir şahsa güvenilebilir ve ona samimiyetle inanılabilir. Ancak, imanı, tamamen teslim olmak şeklinde değerlendirirsek, kişilere iman etmenin mantığı, sağlam temellere oturmaz. Çünkü her insan nefis taşıdığından, nefsine uyarak şaşırması ihtimali, her zaman vardır. Dolayısıyla, şahıslara güvenilip, samimiyetle inanılabilir. Fakat kişilere, tamamen teslim olunmamalıdır. Yoksa güvendiğimiz dağlara kar yağabilir.

Güvenmek anlamında imanın sergilendiği diğer bir yaygın alan, bilimdir. Bilim alanları içerisinde, insanların en çok güvendiği saha, tıptır. Bilhassa ağır bir hastalığa yakalananlar, kendilerini, doktorlara emanet ederler. En ufak bir fayda gördüklerinde ise, iyileşmek umuduyla, kendilerini doktorlara teslim ederek onlara iman ederler.

Günümüzde insanların güvendikleri bir başka alan, adres bulmakta kullanılan navigasyon aletidir. Bilmediği yere gidecek olan bir kişi, kendisini navigasyon cihazına teslim etmektedir. Ne zaman ki, yanlış yerlere yönlendirildiği için yolunu şaşırırsa, o zaman navigasyona teslim olmayı bırakmaktadır. Ama bir başka seferde yine ona bel bağlamaktadır.

Bu sitede yayınladığımız, “Bilim ve Bilimcilik” başlıklı yazımızda ifade ettiğimiz üzere, bilimciler, bilime iman etmektedirler. Bu iman, insanın kendisini bilime teslim etme şeklinde olmaktadır. Bilimciler, bilimin, insanın her derdini çözeceğine, iman derecesinde inanmaktadırlar.

İlâhi dinlerde iman, Yüce Yaradan’a teslim olma anlamındadır. Kur’an’ın anlatımına göre insanlar, başlangıçta tek bir ümmet idiler. Yani hepsi birden Tek yaratıcı olan Tanrı’ya iman ediyorlardı. Fakat aralarında ihtilafa düşünce ayrılmalar başladı. Bunun üzerine Yüce Yaradan, insanlara uyarıcılar göndermeye başladı. Kendi aralarında ihtilafa düşmüş olan bu insanlar, kendilerine uyarıcı bir peygamber gelmeden veya bir hadise yaşamadan önce, başka şeylere iman ediyorlardı.

Yukarıda belirttiğimiz gibi, bazıları şahıslara bağlanmışlardı. Kişilere iman derecesinde bağlanmalarının sebepleri farklı olabiliyordu. Bazıları, o şahsı sevdiklerinden, gönülden bağlanmışlardı. Bazıları ise, korkularından dolayı, Firavun gibi insanlara iman ediyorlardı.

Bilime imanın sebebi ise, her dönemde değişebiliyordu. Günümüzdeki bağlanma, yukarıda ifade ettiğimiz gibi, tıp bilimine veya navigasyon cihazına iman derecesinde görülmektedir. Geçmiş dönemlerde bilime imanın en yaygın örneği, öldükten sonra dirilip dirilemeyeceği hususunda olmuştur. Bilimsel açıdan bakılınca, bir insanın ölüp, bedeni çürüdükten sonra, tekrar sağlam bir vücut sahibi olması, imkânsızıdır. Bu sebeple, hemen her dönemde, bilime güvenen insanlar, insanları tekrar dirilteceğini söyleyen Tanrı’ya iman etmemişlerdir. Tıpkı, Firavunu tanrı olarak görüp iman eden insanlar gibi, Yüce Yaradan’a iman etmek şöyle dursun, tek olan Yaratıcıyı inkâr etmişlerdir.

Ancak, şahıslara ve bilime körü kürüne iman etmeyen bazı insanlar, sorgulamaya başlamışlardır. Hayatın bir anlamının ve gayesinin olduğunu düşünmüşlerdir. İnsanlar düşünerek sorguladıkça, şahıslara ve bilime, teslim olma anlamında iman etmeyi bırakmışlardır. Bilhassa bilim insanları içerisinden bir bölümü, ulaştıkları yeni bilgileri sorgulayarak düşündükçe, bilime teslim olmayı terk etmişler ve bir Yaratıcının olduğunu düşünmeye başlamışlardır.

Bilimin çok hızlı geliştiği günümüzde, ulaştıkları bilgileri sorgulayan bilim insanları, bilimin, ilk sebebe ulaşamayacağını net bir şekilde görmüşlerdir. Düşünen bilim insanları, kâinatın, evrendeki canlı, cansız varlıkların ve insanların oluşumunun ilk sebebini bilim ile açıklamanın mümkün olmadığını anlamışlardır.

Yaratılışın ilk sebebini açıklayamadıklarını gören bilim insanları, yaratılıştaki son gayeye de erişemeyeceklerini anlamışlardır. Bilimsel buluşlarıyla ün yapmış nice insan, kâinatın ve insanlığın var oluşlarındaki hikmeti bilimsel yöntemlerle açıklamanın mümkün olmadığını düşünmektedirler.

Bu konuda çok sayıda örnek verilebilir. Fakat biz, Tanrı inancı olmadığı iddia edilen Darwin’in bir sözünü vermekle yetineceğiz. Darwin, Tanrı’nın var olup olmadığını soran bir kişiye şu cevabı verir. “Bu konuda bizim bilimsel açıdan fikir yürütmemiz, bir köpeğin, Newton’un zihni yapısı hakkında fikir yürütmesi gibidir.”

İşte bu gibi sebeplerle, düşünerek sorgulayan her insan, ulaştığı gerçeklerin çok sınırlı olduğunu anlamaktadır. Fikirlerinin sınırlarının, aslında çok dar kaldığının farkına varan insan, dönüp, Yüce Yaradan’a iman etmektedir. Bu iman, olaylar ve ulaştığı bilgiler karşısında, insan olarak aciz kaldığının bir itirafıdır.

Evrenin azameti, çevresindeki hadiselerin çok karmaşık olmasına rağmen bir düzen içerisinde yürüdüğünü görerek, aczini itiraf eden kişi, Yüce Yaradan’a iman edince, bu imanı, onun aklına yeni kapılar açılmasını sağlamaktadır. Önünde açılan bu yeni kapılardan girdikçe, aczinin, sadece tek yaratıcı olan Tanrı karşısında olduğunu, ama bir kul ve bu dünyada Yüce Yaradan’ın vekil yöneticisi olduğunu fark ederek Tanrı’nın desteğini aldıkça, güçlü olduğunu görmektedir.

İNSANLIĞIN SON BEŞ YÜZ YILI

İnsanlığın bilinen belgeli tarihi, 1492 keşifleri öncesine kadar, rutin bir şekilde yürüyordu. Genel duruma bakıldığında, Avrupa fakir, Doğu yani Asya daha zengin idi. 1500 yılında, ufku en geniş bir Batı Avrupalıya, Avrupa’nın gelecekte ulaşacağı zenginlik hususundaki fikri sorulsa, olumlu cevap alınması ihtimali düşüktü. Avrupa’nın bugünkü gibi zenginleyeceğini hayal edecek bir kişi bulmak ise, mümkün değildi. Avrupa’nın bu halinin göstergelerinden birisi, keşif seyahatlerinin amacının Doğunun zenginliğine ulaşmak ve bu zenginlikten az da olsa bir pay almak olmasıdır.

Doğunun zenginliğine ulaşıp pay kapmak isteyen maceracı seyyahlar, büyük bir sürprizle karşılaştılar. O güne kadar bilinmeyen yerlere ulaştılar. Önce Hindistan’a geldiklerini zannettiler. Ama zaman geçtikçe, buraların Hindistan olmadığını, büyük bir kıta olduğunu anladılar. Amerika adını verdikleri bu kıta, Batı Avrupa’nın on beş katı büyüklüğüne yakındı.

Eğer yeni keşfedilen bu kıtada, hiç insan yaşamasaydı, Avrupa’nın işine yaramazdı. Avrupa’dan gidenlerin büyük çoğunluğu oralarda kalırlardı. Dolayısıyla, yeni gidilen yerlerde kazandıklarını Avrupa’ya göndermezler, oralarda yeni yatırımlar için harcarlardı. Dolayısıyla, Avrupa’ya bir faydaları olmazdı.

Avrupalılar gemilerle seyahat ederken, Afrika’nın doğal zenginliklere sahip büyük bölümüne ulaştılar. O döneme kadar, Afrika’nın Mısır, Libya (Trablusgarp), Cezayir ve Fas gibi ülkeleri biliniyordu. Fakat bu ülkelerin güney bölgeleri çöl olduğundan, daha güneydeki yerlerde hayat olup olmadığı pek bilinmiyordu. Bu ülkelerde, Akdeniz kıyılarında yaşayanların yaşam standartları iyi idi. Batı Avrupalılardan daha iyi durumdaydılar. Dolayısıyla, çölleri geçip aşağı taraflarda neler olabileceğine bakmaya ihtiyaçları yoktu. Ciddi bir ihtiyaç olmadan çölleri geçmeye çalışmak, tıpkı Batı Avrupalıların deniz seyahatleri gibi, delicesine macera aramak anlamına geliyordu.

Batı Avrupalılar, Afrika’nın yeni bilinen zengin bölgelerine geldiklerinde, oralarda yaşayan insanlar olmasaydı, tıpkı Amerika konusunda anlattığımız gibi, yine Avrupa’ya pek bir faydası olmazdı.

Yeni buldukları yerlerde insanlarla karşılaşan Batı Avrupalıların bir başka açıdan çok şanslı oldukları anlaşıldı. Buralarda yaşayan yerlilerin teknolojik güçleri çok zayıftı. Barutları yoktu. Hiçbirinin kılıçları yoktu. Çoğunun oku bile yoktu. Sadece mızrakları vardı. Dolayısıyla Batı Avrupalılar, yeni keşfedilen yerlerde her istediklerini yapmaya muktedir oldular. Hiç hayal edemeyecekleri kadar zenginlediler. Bütün dünya üzerinde etkili hale geldiler.

Her istediklerini yapan Batı Avrupalıların, hangi sonuçlara sebep olduklarını Roger Graudy’den okuyalım.

“Dünya üzerinde Batı’nın beş yüz sene süren mutlak hegemonyasından sonra, şöyle bir değerlendirme yaptığımızda, diyebiliriz ki, gezegenimizin bundan daha korkunç bir yönetimi hayal dahi edilemezdi.

Rönesans adını verdiğimiz dönemden, yani Avrupa’da 16. Yüzyılda, kapitalizmle sömürgeciliğin aynı anda ortaya çıkışından beri, Batı’nın bu politikasındaki önemli mesele, ilâhi (mutlak) değerlerin varlığına imanın terk edilmesidir.

Bir toplum, faaliyetine yön vermek için, artık ilâhi değerleri kabul etmekten vazgeçer geçmez, geriye kuvvetli olma, bolca yararlanma ve hızla büyüme arzularının kamçıladığı çarpışmalar ve çatışmalardan başka bir şey kalmaz!

Herkesin, herkese karşı savaşı demektir bu!

Bir medeniyetin bu şekilde iflası, bir umutsuzluk kültürü doğurmuştur.”

Kendince başka bazı tespitler yaparak insanlığın halini anlatan Graudy, sonunda şöyle demektedir:

“Dinleri, inançları her ne olursa olsun, dünyamızda binlerce erkek ve kadın, eğer geleceklerini seviyorlarsa, bilsinler ki, Batı medeniyeti iflas etmiştir.

Eğer Batı medeniyetinin akıntısına kendimizi bırakacak olursak, o bizi toplu bir intihara sürükleyecektir.”

Graudy’nin tespitlerini ve ulaştığı sonuçları abartılı bulanlarımız olabilir. Yazarın bir Batılı ve Fransız Komünist Partisi yöneticisi olmasına rağmen, sonradan Müslüman olması dolayısıyla, taraflı yorumlar yaptığına vurgu yapanlar olabilir.

Böyle düşünenler, Batılı olan ve Müslümanlığı seçmeyen, ama insanlığın mevcut durumundan memnun olmayan yazarların düşüncelerini takip ederlerse, daha mantıklı bir karara varabilirler. Okuyuculara kolaylık sağlamak için, bazı kısa örnekler verelim.

Raoul Vaneigem, “Gençler İçin Hayat Bilgisi” kitabında “Çürüyen gündelik hayat. Hayatta kalmak için çalış, tüketmek için hayatta kal!” demektedir. Ayrıca, maddi ve manevi her şeyi tüketme yeteneğimizden bahsetmektedir.

Michel Henry, “Barbarlık” adlı kitabında, sanatın öldüğüne ve kutsalın yok olduğuna vurgu yapmaktadır.

Guy Debard, “Gösteri Toplumu ve Yorumlar” adlı kitabında, “tüm dünya aynı gösterinin sahnesidir artık” diyerek dünyanın hapishane haline geldiğini ifade etmektedir.

Ray Billington, “Felsefeyi Yaşamak” adlı kitabında, “duyarlık ve duygular devre dışı bırakılırken, maddeciliğin hükümranlığı başladı” demektedir.

Jean Baudrillard, “Kötülüğün Şeffaflığı” adlı eserinde, “yüz, söz, cinsiyet, beden, irade ve kamuoyu her yerde insanlık dışı bir biçimde yeniden oluşturuyor” diyerek insanlığın geldiği noktayı tanımlamaya çalışmaktadır.

Batının uygulamalarındaki yanlışlıkları anlatan bu yazarların ortak kanaatleri, insanın ve insanlar arası ilişkilerin yok oluşuna bir ağıttır, bir çığlıktır.

Kendileri Batılı olan bu yazarların ortak soruları şudur: “Yaşam, nasıl oldu da kendi kendini yok eder hale geldi.”

Eğer, yaşamın kendisini yok etmekte olduğunu düşünüyorsak, derhal sorumluluk almaya başlamalıyız. Çözüme doğru ilerleyebilmemiz, tabiri caizse, düştüğümüz yerden kalkmamız için, öncelikle kaybettiğimiz şeyleri tekrar elde etme uğraşı vermemiz en uygun yöntem olacaktır.

Bu sebeple, işe, ilâhi değerlerin varlığını kabul ederek başlar ve sonrasında, maddi olan her şeyi tüketme alışkanlığımızı terk etmeye çalışırsak, yaşamı yok olmaktan kurtarabiliriz.

BİLİM, SANAT, BÜYÜME, GÜÇ VE DİN ÜZERİNE

Bizim gençliğimizde, liselerde yapılan münazaralarda, taraflardan, aynı konuya farklı açılardan bakarak savunma yapmaları istenirdi. Yapılan bu fikri tartışmaların en yaygın olanı ise, sanat konusunda idi. Yarışan tarafın birisinden, “sanat, sanat içindir” tezini savunması istenirdi. Diğer gurubun görevi ise, “sanat, toplum içindir” anlayışını savunmak olurdu.

Gençliğimizdeki bu fikri tartışmanın alanlarını biraz genişleterek, bu yazımızda irdelemeye çalışacağız. Sadece sanat açısından değil, “bilim ve teknik”, “büyüme”, “güç” ve “din” hususlarında da, benzer yapıdaki tartışmaları ele alacağız. Yani, “bilim, bilim içindir” veya “bilim, toplum içindir”, “(ekonomik) büyüme, büyüme içindir” veya “büyüme toplum içindir”, “güç, güç içindir” veya “güç, toplum içindir”, “din, din içindir” veya “din, toplum içindir” düşüncelerini irdeleyeceğiz.

Yukarıda bahsettiğimiz konulardan herhangi birini ele aldığımızda, birbirinden farklı olan bu iki yaklaşımdan hangisine uyacağımıza karar verebilmemiz için, Yüce Yaradan’ın kurduğu düzene bakmamız, akla en yatkın olanıdır.

Bu sitede yayınladığımız bir yazımızda, Yüce Yaradan’ın yarattığı evrende var olan sistemlerin, dünyamızın yaşamla ilgili konumunu muhafaza edebilmesine yaradığını örnekleriyle vermeye çalışmıştık. Nitekim bilim insanlarının ifadelerine göre, ışık hızında oluşabilecek en küçük bir sapmada, dünyada yaşam kalmayacaktır. Yine bilim insanlarına göre; gerek dünyanın kendi etrafındaki dönüş hızında, gerek dünyanın güneş etrafındaki dönüş hızında ve gerekse bizim güneş sistemimizin, içinde bulunduğu Samanyolu sisteminin etrafında yaptığı dönüşte en ufak bir sapmanın olması halinde, yeryüzündeki yaşamın bitecektir.

Demek ki, Yüce Yaradan, ilmini, Kendi zatının isteğine göre değil, insanlığa faydalı olacak şekilde yönlendirmiştir.

İçinde yaşadığımız yeryüzünün, tahrip etmediğimiz bölümlerindeki tabiatına bakalım. Başta insanlar olmak üzere, Yüce Yaradan’ın yarattığı hayvanlar ve hattâ bitkiler, birer sanat eseridir. Bu muhteşem sanat eserleri, sadece güzel görüntü için değildir. Harikulâde sanat eseri şeklinde yaratılan canlıların her birinin, çok farklı yönlerden insanlığa faydası vardır. Benim çocukluğumun geçtiği bölgede yaygın olan haşhaş bitkisini düşünelim. Haşhaş bitkisi çiçek açtığında, çeşitli renkleriyle seyrine doyum olmaz. Çiçekleri kabuk bağladığında, içindeki tanelerden güzel yiyecekler ve insana faydalı yağ elde ederiz. Kabuğunun dışını çizerek, morfin yapımında kullanılan afyon sütünü alırız. Sütü alınmış kabukların ve sapların hayvan yeminde çok yararı vardır. Belki de henüz anlaşılamamış başka faydaları daha vardır. Çünkü bilim insanları, her geçen gün, bitki ve hayvanlarda, bizim faydamıza olan yeni şeyler keşfediyorlar.

Demek ki, Yüce Yaradan, sanatını, Kendi zatının zevkini tatmin etsin diye değil, insanlığın faydasına olacak şekilde yönlendirmiştir.

Bildiğimiz gibi, yeryüzündeki bütün canlılar doğuyor, büyüyor ve ölüyorlar. Öldükten sonra bile başkalarına faydalı oluyorlar. Canlıların ölümlerinden sonraki faydaları hususu ayrı bir makale konusudur. Biz, bu yazımızla ilgili olarak sadece, büyümeyi ele alacağız.

Yeryüzünde canlıların büyümeleri, hep dengeli oluyor. İstisnalar hariç, tuhaf görüntüler oluşturmuyor. Her canlının büyümesi, kendi türünün yapısına uygun oluyor. Bilhassa insanlar ve hayvanlar, bütün uzuvlarıyla dengeli olarak büyüyorlar. Ayakları veya kafası küçük kalmış bir aslan düşünelim. Bu aslan, diğer aslanlar tarafından dışlanacaktır. Aslan toplumu içerisine giremeyecektir. Sadece birinin değil, aslanların önemli bir bölümünün böyle tuhaf büyüdüğünü düşünelim. O aslan toplumuna hangi gözle bakılır? Bir başka hayvan çeşidi olan inekleri ele alalım. İneklerin davranış biçimleri kurtlar gibi olsaydı, biz ne yapabilirdik? Dolayısıyla her büyüme, o canlının toplumunun ve insanların yararına olmaktadır. Bitkiler bile, insanlara ve hayvanlara en faydalı olacak şekilde büyüyorlar.

Demek ki, Yüce Yaradan, büyüme işlevini Zatının isteğine göre değil, canlıların toplum yaşamlarına ve insanlığa faydalı olacak şekilde yönlendirmiştir.

Hepimizin takdir edeceği gibi, Yüce Yaradan, bütün insanların toplamından, hem de sonsuz denilebilecek ölçüde daha güçlüdür. Fakat bu gücüne rağmen, Allah’ı inkâr eden, Onun hakkında kötü sözler söyleyen insanlara karşı bu gücünü kullanmıyor. Aksine, ateistleri ve inkârcıları yanlışlarından döndürmek için, sıkça uyarıcılar gönderiyor. Ama insanların içerisinde, gönderdiği elçisine zulmedenler çıkıyor. Hem zulmediyor hem de uyarılara rağmen yanlışlarında ısrar ediyorlar. Bununla da kalmayarak, diğer insanların da doğru yola girmelerini engellemeye çalışıyorlar. Onların da bazılarını öldürüyorlar. Dolayısıyla, toplumun huzurunu bozuyorlar, insanlığın geleceğini karartıyorlar. İşte, inkârcıların bu zalimlikleri sonrasında, Yüce Yaradan, gücünü kullanarak, insanlığın huzurunu bozan bu bozguncuları ve hainleri helâk ediyor.

Demek ki, Yüce Yaradan, gücünü, Kendi zatının arzusuna göre değil, özenerek yarattığı insan toplumunun huzurunu engelleyen zalimlere karşı –onu da, her zaman değil, insanlığın geleceği için gerekli gördüğü zamanlarda- kullanmaktadır.

Bütün yaratışlarında insanlığın geleceğini ve huzurunu amaçlayan bir Yüce Yaradan’ın, din konusunu, insanların zayıf omuzlarına ağır bir yük olarak yüklemesi düşünülemez. Yüce Yaradan’ın insanlardan istekleri, Zatının eğlencesi için değil, insanlığın huzurlu geleceği için gerekli olan davranış biçimleridir.

Bu yazımızın konusuyla ilgili olarak verilebilecek örnekler, kitapları dolduracak kadar çoktur. Biz, sadece okuyucuların dikkatlerini toplayabilmeleri için yardımcı olacak kadar kısa ifadelerle konuyu aktarmaya çalıştık.

Sonuç olarak; bilim ve teknik, sanat, ekonomik büyüme, güç ve din gibi unsurlar, insanlığa hizmet ettiği sürece anlamlıdır. Aksi uygulamalar, insanlığın hazin sonunu getirebilir.

BİLİM İLE İNSANLIĞIN GELECEĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE

Bilinen insanlık tarihindeki bilimsel gelişmelerin en hızlı olduğu dönemdeyiz. Ancak, bu son dönemlerdeki bilimsel çalışmalar, bilimcilik anlayışının tesiri altıda yapılmaktadır.

Bu sitede yayınladığımız “Bilim ve Bilimcilik” başlıklı makalemizde, bilim ve bilimcilik arasındaki farkları gözler önüne sermiştik. İlgili yazımızda geniş kapsamlı olarak irdelediğimiz farkları, çok kısa şekliyle ifade edersek; bilimcilik, bilime tapınmadır diyebiliriz.

Bilimcilere göre bilim, insanlığın bütün sorunlarını çözecektir. Bu anlayışta olan bilimciler, bilimin dışında bir şey tanımazlar. Dolayısıyla, dine karşı oldukları gibi, bilgeliğe de karşıdırlar. Çünkü onlara göre, bilimin deney yapamadığı, ölçemediği ve tahmin yürütemediği şeyler, mevcut olamazlar. Bu sebeple, bilimsel kanunlara ve mantığa uygun olmayan şeyleri reddederler.

Yüce Yaradan’ın, Hz. Âdem’den itibaren insanlara öğütlediği tek din olan İslâm, bilimsel araştırmaları teşvik eder. Fakat bilimin bir din haline getirilmesine şiddetle karşı çıkar.

Bilhassa günümüzdeki bilimsel çalışmalar, sadece vasıtalarla ilgilenmektedir. Dolayısıyla yalnızca vasıtalardaki sorunları çözmeye çalışmaktadır. Bu nedenle bilim, “nasıl” sorusuna cevap aramaktadır. “Niçin” sorusuna cevap aramadığı için de, bir gayesi yoktur.

Takdir edileceği gibi, gayesiz yapılan araştırmalar, ya şahsi menfaat uğruna veya gösteriş için yapılırlar. Bu anlayışla yapılan bilimsel gelişmelerden, insanlığın faydalandığı pay çok az olmaktadır.

Hâlbuki bilimsel araştırmaların amaçları, insanlığın huzurunu artırmak olmalıdır. Bilimsel araştırmaların insanlığa faydasının daha fazla olabilmesi için, amaçlar arasında da öncelik sırası oluşturulmalıdır.

Teknik gelişmelerle ilgili olarak oluşturulacak öncelikler, ülkelere göre farklılıklar gösterebilir. Ancak dünyanın küresel bir köy haline geldiği günümüzde, bazı öncelikler, insanlığın genel durumuna göre belirlenmelidir. Örneğin, ülkesindeki vatandaşlarının karınlarını doyurduğunu, onların huzurunu sağladığını düşünen zengin bir ülke bile, uzayla ilgili çalışmalara pay ayırırken, insanlığın genel durumunu dikkate almalıdır. Öncelik, fakirliğin azaltılması olmalıdır. Eğer uzay çalışması yapan ülkede fakir insanlar çoksa, o ülkenin öncelik seçimi yanlış demektir.

Halkında fakir oranı fazla olan ülkeler ise, bilimsel çalışmalarında önceliği yoksulluğu azaltmaya vermelidirler. Eğer, ülkenin gücü, fakirliği azaltmaya gücü yetmiyorsa, başkalarından yardım istemeden önce, nüfus artışını azaltma mücadelesi vermelidir. Ülke dışından yapacakları ithalatta önceliği, otomobil gibi son tüketim araçlarına değil, traktör gibi üretim için gerekli ara vasıtalara vermelidir. Yurt dışından satın aldıkları ürünlerde, kozmetik, parfüm gibi ürünlere değil, tarımı geliştirmek için kullanacakları ilaç, gübre gibi mallara öncelik vermelidir.

Ülkeler, insanlarına zarar vermeden, harcamalarını nasıl azaltabileceklerini araştırmalıdırlar. Konunun daha iyi anlaşılması için bir örnek verelim.

Bireyselliği öne çıkaran ABD ve Fransa gibi ülkelerde, sağlık harcamalarının önemli bir bölümü (bazen %40’lara varan) alkol kullanımına dayanan hastalıkların tedavisi için yapılmaktadır. İlginç olan benzer ortamın, eski SSCB gibi bireyi dışlayıp, toplumu kutsayan ülkelerde de olmasıdır. Aynı sağlık ortamı ufak değişikliklerle yeni oluşan Rusya’da da mevcuttur. Aslında aynı ortam, ülkelerin çoğunun sorunu haline gelmiştir. Alkol kullanımı fakirlik veya zenginliğe bağlı olmayıp her kesimden insanı etkilemektedir. Ülkeler hem vatandaşlarının içmesi için alkollü içkiler üretmekte veya ithal etmekte, hem de alkol kullanımından dolayı sağlığı bozulanların tedavisi için, ithalât yapmaktadır.

Alkolizmin insanlar üzerindeki etkilerinden birisi de psikolojik açıdan bozulma şeklinde görülmektedir. İnsanlar arasındaki güven ve dostluklar azaldıkça, ruhi bunalıma girenlerin sayısı artmaktadır. Birçok zengin ülkede, psikoloğa gitmeyen yetişkin insan sayısı hızla azalmaktadır.

Bilhassa zengin ülkelerdeki tıbbi araştırmaların önemli kısımlarından birisi de aşırı beslenmekten kaynaklanan kalp damar hastalıkların tedavisine gitmektedir. İlginç olan bir başka husus da, şişmanlığı azalmak için diyet ürünler üzerinde araştırmalar yaparak satışa sunmaktır. Yani insanları, önce şişmanlayarak hasta olmaları için para harcamaya teşvik edip, sonra şişmanlığı azaltıyormuş gibi, diyet ürünleri kullanmaya sevk etmektir.

Bizler, bu karmaşık ortamı, bilimin düzeltmesini bekliyoruz. Beklentimizin gerçekleşmesi için, bilimle uğraşanların öncelikle insanlığın faydasına olacak yönde gayret etmeleri gerekmektedir. Ancak insanlığın umumi faydasını hedeflese bile, bilimin, bu yaklaşımıyla, devlet yöneticilerinin sıkıntıya düştükleri devlet bütçesindeki harcamalar sorununu azaltması veya çözmesi mümkün görünmemektedir. Dolayısıyla, bilimcilerin bu tavırlarıyla, hem yöneticilerin rahat etmesi, hem de insanlarını huzurlu hale getirmesi ihtimali de çok zayıftır.

Çünkü bilimin temel sorusu, “nasıl” üzerine odaklanmıştır. Bu sebeple, sadece vasıtalarla ilgilenmektedir. Bilim, deney yapamadığı, ölçemediği ve tahmin yürütemediği şeyleri reddetmektedir. İnsanların psikolojik sorunlarıyla ilgilenirken bile, sorunlara aynı yöntemle yaklaşmaktadır. İnsanların ruhsal bunalımlarını çözmek için dâhi, analitik psikoloji diye bir yöntem icat etmiştir. Bu yöntemle çözemediği her şeyi, geçmişte yaşanan olayların bilinçaltı diye tanımladıkları yerde durduktan sonra, yüzeye çıkarak yaşama geçmesi olarak sunmaktadır.

Dünyada aç kalmayacak şekilde sistemi kurmak ve bütün insanlığın huzur bulmasını sağlamaya uğraşmak yerine, kozmetik ürünlerini kullandırarak, çikolata yedirerek insanları mutlu etmeye çalışan bilimin, devletlerin yöneticilerinin ve halkın sorunlarını çözmesi mümkün değildir.

Bilimin uğraşı, ya insanlığın hiç ihtiyacı olmayan konular üzerinde çalışmak, ya da önce bataklık oluşturup, sonra çoğalan sivrisinekleri tek tek öldürebilmek için araştırma yapmakla eşdeğer hale gelmiştir. Dolayısıyla, insanlığın bu sarmaldan, bilim sayesinde kurtulacağına inanmak mümkün değildir. Günümüzdeki bilimin anlayışı, insanlığın güzel geleceği için olmayıp, şahsi kazanç veya gösteriş uğruna olduğu sürece, zaten bu sarmaldan bilim sayesinde çıkmamıza imkân yoktur.

İnsanlığın, içine düştüğü bu kısır döngüden çıkışı, vasıtalara odaklanan değil, gayelere sarılan anlayışla mümkün olabilir.

ÖNCE KENDİMİZİ SORGULAMA

(Bu yazı, ilk baskısını 2002 yılında yaptığım ‘Tarihin Aydınlattığı Gelecek’ isimli kitabımdan aynen alıntı yapılarak, Şubat 2014 tarihinde bu sitede yayınlanmıştı. Fakat silindiğinden tekrar yayınlıyoruz.)

 Başka ülkelerinden insanlarından bu yazıyı okuyanlar olursa, onların, yazıdaki “Türkler” sözünü kendilerine uyarlamaları, ama mutlaka dünya ile bağlantı kurarak okumaları daha faydalı olacaktır. Böylece dünyanın küresel bir köy olduğunu, herkesin birbirine ihtiyacı olduğunu anlayacaklardır.

Bir insanın gelişmesi ile bir ülkenin gelişmesi, sistem olarak birbirine benzer. Aynı şekilde bir ülkeninki ile dünyanın gelişmesi arasında da benzerlik vardır. Hepsi de gelişmelerini herhangi bir canlı varlık gibi, bütün yönleriyle dengeli bir şekilde gerçekleştirmelidirler. Yoksa bazı yönleri gelişip, diğer bazı tarafları geri kaldığında, nasıl canlılar garip ve sağlıksız olurlarsa, ülkelerin de dünyanın da durumları aynı olur. O halde dünya işlerini yaparken, Allah’ın insanlar için kurduğu doğal düzeni bozmamak gerekir. Yoksa insanlık ve dünya için sonuç felâket olabilir.

Güzel işler yapabilmenin temeli, yaşadığımız anı iyi değerlendirmekle atılır. Bu konuda Fahri Küpçü “Bir Çobanın Düşleri” adlı kitabında şöyle der (s.32): “Eğer, yaşadığımız günün görevlerini hakkıyla yapabilirsek, dünkü hatalı davranışların yükünden de, yarının tasalarından da kendimizi kurtarmış oluruz.” O halde, gücümüzü sonuna kadar ve en verimli şekilde kullanmazsak, kendimizi ve görevimizi inkâr etmiş oluruz. Yaşadığı anı değerlendiremeyen insanların iç dünyalarında mutlu ve huzurlu olmaları ihtimali zayıftır.

Sorumluluklarımızı yüklenmekten kaçınmamalıyız. Aşırıya kaçmadan sorumluluk yüklenmek aslında insanların kendilerini, vicdanlarında daha müsterih hissetmelerine vesile olur. Eğer yüzyılımızda zor işlere katlanamazsak, kolay işler insanları da, devletleri de, dünyayı da felâketlere doğru sürükler.

Çağımız dünyasında değişen ekonomik ilişkilerdeki gelişmeler, bazı kavramları da değiştirmiştir. Çağa uygun yeniden yapılanmanın başarılı olması için, toplumlar, değişen bu kavramları çok iyi algılamalıdır.

Diğer taraftan sosyolojide kullanılan kavramlar Batıdan alınmıştır. Hâlbuki Medeniyet, milliyetçilik, imparatorluk gibi kavramların Türkler açısından anlamı, Batıdan çok farklıdır.

Çağımızda Vatan, sadece devletin sınırlarının içerisi olarak algılanırsa yetersiz kalınır. Vatan, vatandaşların ekonomik ve hukuk hürriyetlerinin sağlanabildiği ortamlardır. (Bir cihan devleti için ise, soydaşların haklarının da korunduğu alanlardır.)

Bir ülkede doğan ve büyüyen insanların ruhlarının derinliklerinde, o ülke için vatanseverlik vardır. Bu durum Türkler için daha çok geçerlidir. Her insanın bu duygularını dışa yansıtması, aynı ortamlarda olmaz. Çok farklı şartlarda ve farklı uygulamalar şeklinde ortaya çıkar. Ülkelerin gelişmesi ve medeniyet seviyesinin yükselmesi vatanseverlik anlayışının günlük hayata yansıtılabildiği oranda kolaylaşır.

Vatansever insanlar her şeyden önce kendilerine güvenmelidir. Kendi tarihlerini iyi öğrenmelidir. Bir Türk, Batı’nın gelişmesinde 1492 Amerika kıtası ve diğerlerinin keşiflerinin mucizevi önemini görmelidir. Böylece kendisini küçük görmekten vazgeçmelidir. Ayrıca tarihteki ecdadının tamamının çok mükemmel olduklarını ama yeni neslin bozulduğunu düşünerek yeise kapılmamalıdır. Toplumların içerisinde farklı yapılar, düzgün veya hatalı insanlar tarih içerisinde her zaman var olmuştur. Dolayısıyla sorumluluğun başkalarında değil, kendisinde olduğunu düşünmelidir. Çünkü bir insanın, hayalindeki bütün güzel düşüncelere ulaşabilmesinde, dış etkenler kadar, kendi hayalleriyle davranışlarının bağdaşmasının etkisi önemlidir.

Vatansever insanlar, ÜRETKEN olmaya çalışmalıdır. Mal, hizmet ve bilgiden en az birini üretmek lâzımdır. Zaten Türklerde görülen bağımsızlık, gözü peklik ve iyilik etme özelliği üretken olmayı gerektirir.

Namus kavramı, sadece cinsel anlamda kalmamalıdır. İnsanın kendisine emanet edilen millet ve devlet malları, vatandaşların namuslarıdır. Vatansever insanlar, NAMUSLU ve İTİBAR sahibi olmaya gayret sarf etmelidir. Zaten Türklerin sahip oldukları maddi ve manevi sağlamlık özelliği insanların vicdanlarını böyle davranmaya zorlar.

Türklerdeki “üste kesin itaat ve disiplin” anlayışı en küçük birim olan aileden başlayarak, en büyük organizasyon olan devlete kadar istismar edilebilmektedir. Üstlerin az bilgili ve kendilerine yeterince güvenmeyen insanlar olmaları halinde istismarlar artar.  Vatansever insanlar bilgili ve şahsiyetli olmaya çalışmalıdır. Çağımızda bu gayret de yetmeyebilir. Bilgi günümüzde sürekli eskimektedir. Vatansever insanlar, SÜREKLİ ÖĞRENME mücadelesi vermelidir. Bu mücadeleyi vermeyen insan, çocuklarını bile etkileyemez. Zaten Türklerde var olan yakınındakilere hizmet arzusu da bunu gerektirir.

Vatansever insan milletini daha çok sevendir. Milleti sevmek, ailesini sevmekle başlar. Sonra sevgi halkası genişleyerek insanlığa doğru uzanır. Sevgi paylaşmaktır. Paylaşma ise, hem acılar hem de varlıklar için olmalıdır. Adaletsiz bir paylaşım; ailenin, ülkenin ve dünyanın temeline konulan dinamit gibidir. Vatansever insanlar ADALETLİ olmakla yükümlüdür. Zaten Türklerin özelliklerinden olan “ırkçılık yokluğu” ve “sözünün eri olmak” anlayışı ile adaletli davranış, birbirlerini tamamlayan bir bütünün parçalarıdır.

Türklerde devlet, “ebed müddet”tir. Ancak insanlardaki bu saygılı anlayışın arkasına sığınarak millete karşı bazen hatalı davranıldığından, devlet ile milletin arası açılmıştır. Hâlbuki devlet, millet için vardır. Dolayısıyla, devleti yönetenler DEVLET değildir. Devleti yönetenler, millettir. Makama saygı ile şahsa saygı, makam dışında gerektiğinde birbirinden ayrılmalıdır.

Türklerin tarihte görülen özelliklerinden birisi de doğdukları yere bağlılıklarıdır. Çağımızda, ulaşım ve kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle, bu anlayış da değişmeye başlamıştır. Dolayısıyla “doğmak” kelimesine manevi bir anlam yüklenilmelidir. İnsan dünyanın neresinde doğarsa doğsun, geçimini nerede sağlarsa sağlasın, kendisini bu manevi dünyaya bağlı hissedebilmelidir. Bu manevi dünya her insanın kendi milletidir. Türkler için de, TÜRKLÜK DÜNYASI’DIR. Türklük dünyasına ait olmak için soy olarak Türk olunması gereklidir, ama yeter şart değildir. Bir veya her iki atası da Türk olmayan insanlardan da kendisini Türk hissedenler olabilir. Asıl olan insanın kendisinin hissettikleridir.

Türklerin özelliklerinden birisi de, imparatorluk kurmaya meyilli olmalarıdır. Ancak çağımızda imparatorluklar artık, ülke sınırları genişletilerek kurulmuyor. Ekonomik ve kültürel üstünlükle kuruluyor. Bu nedenle artık hedef, sınırları genişletmek olmamalıdır. Hedef; insanlara hoş görü ile yaklaşan, adaletli davranan, ekonomik olarak güçlü, kendi kültürünü sürdüren kuvvetli bir CİHAN DEVLETİ olmaktır.

Türklerin bilinen özelliklerinden birisi de yabancı kültürlere karşı gösterdikleri dirençtir. Yabancı kültürlerden etkilenmeler kendini dil ve sanat üzerinde gösterir. Hâlbuki Türkçe, Türk insanının özellikleriyle özdeşleşmiştir. O halde vatanseverler Türkçe’nin derinliklerine inmelidir. Vatansever insanlar, halkın ve aydınların kullanacağı ORTAK TÜRKÇE oluşturmalıdır.

DİN, Allah’ın insanların zayıf omuzlarına yüklediği ağır bir yük değildir. Aksine insanları huzura ve mutluluğa ulaştırmak için Allah’ın öğütlediği bir yoldur. Dini bilgiler, insanların huzura ve mutluluğa ulaşmalarını engelleyecek zorlaştırmalar ve tabular şeklinde olmamalıdır. Aksi halde dini anlayışların, çağımız insanının kalplerinde yer bulması zor olur. Vatanseverler, dinin gerçek öğretilerini öğrenmeye ve mümkün olduğunca uygulamaya çalışmakla yükümlüdürler. Zaten Türklerin özelliklerinin tamamına bakıldığında İslâm’ın gerçek öğretileriyle bağdaştığı görülecektir.

Bir milletin ayakta kalabilmesi ve gelişebilmesi için, kendi yapısına uygun ve çağa uyum sağlayan kurumlarının olması şarttır. Kurumlaşamayan milletlerin, zamana ve şartlara uyum sağlamaları çok zordur. Kurumlar; verilerin toplanmasında, düşüncelerin tartışılmasında, bunların topluma aktarılmasında ve toplumun denetiminde sürekliliği sağlarlar. Türkiye’deki mevcut kurumlar, aynen Batıdan alınmış ve çoğunda bünyeye uygun düzenleme yapılmamıştır. Vatansever insanlar KURUMLAŞMAYI kendi yapılarına uygun bir şekilde yeniden düzenlemelidir. Zaten Türkler, kendi yapılarına uygun kurumları oluşturabildikleri için tarihin önemli bir bölümünde üstün medeniyet seviyesine ulaşmışlardır.