HZ. MUHAMMED’İN (s.a.v) EĞİTİM YÖNTEMLERİ
Son peygamber olması dolayısıyla yaşadığı hayat hakkında en fazla bilgimiz olanı, Hz. Muhammed’dir. Peygamberlik öncesi ve sonrasındaki bütün hayatı insanlığa örnek olacak şekilde geçmiştir. Zaten Kur’an da bu durumu teyit eder.
Bu sitede yayınlanan bir yazımızda Hz. Muhammed’den öğreneceğimiz dersler konusunu işlemiş idik. Bu yazımızda konuya farklı bir açıdan bakacağız.
Hz. Muhammed’in sütanneye verilişinden sonraki hayatı, Onu, peygamber olduktan sonraki eğitici yaklaşımlarına hazırlamıştır. Elbette Yüce Yaradan seçtiği bu kulunu, peygamberlik vermeden önce ve sonra birçok olayda çeşitli vesilelerle korumuştur. Ancak Kendisinin bazı kararları ve yaptığı işlerdeki uygulamaları Onu, hayat mektebinde pişirmiştir. Çünkü Hz. Muhammed işlerini rutin bir yapıda değil, sorgulayarak, düşünerek yapmıştır.
Örneğin çobanlık yaptığı dönemde yalnızlığı yaşamıştır. Yalnızlığı, Ona sabırlı olmasını öğretmiştir. Sabrederek yalnız başına geçen zamanlarında tefekkür etmiştir. Böylece düşünme gücünü geliştirmiştir. Bütün bunlar olurken ani tehlikelere karşı daima uyanık olması gerektiğini anlamıştır.
Yüce Yaradan’ın peygamberlik vermeden önce, Onu korurken uyguladığı inceliği, Hz. Muhammed ilk başlarda fark etmemiştir. Ancak peygamberlik geldikten sonra yaşadığı olayları, çocukluğunda ve gençliğinde yaşadıklarıyla birleştirdikçe, Allah’ın uyguladığı inceliği ve dikkat dağıtma yöntemini daha iyi anlamıştır. Bunları anladıkça kendisi de benzer metotları, Sahabelerini eğitirken uygulamaya çalışmıştır.
Yüce Yaradan, Hz. Muhammed’i korurken Onun, kendisini suçlu hissetme saplantısından uzak olmasını sağlamıştır. Hz. Peygamber de aynı yöntemi Sahabelerini eğitirken kullanmıştır. Onlarda, günah ve suçluluk saplantısına girmeden, güzel bir ahlâk anlayışı oluşturmaya çalışmıştır.
Bilhassa ilk Sahabelerini eğitirken onların sağduyusuna hitap etmeye uğraşmıştır. Onlara verdiği emirleri anlamalarına yönelik bir eğitim uygulamıştır. Bütün bunları Yüce Yaradan’ın yaptığı gibi benzer incelikle uygulamaya gayret etmiştir.
Hz. Muhammed’in bu uygulamaları insanlara ahlâk duygusunun nasıl bir yöntemle verilmesi gerektiğine güzel bir örnektir. İnsanların sadece yaptırım veya yasaklama yoluyla eğitilmeyeceğini bizlere göstermiştir. Elbette Hz. Muhammed de, içten pazarlıklı olanlara bir süre daha sabretmiştir. Ama halen kendilerini düzeltmeyenlere Allah’ın Kur’an’da belirttiğine benzer bir şekilde yaptırım ve yasaklar uygulamıştır.
Hz. Peygamberin sabırla yaptığı bu uygulamaları, Sahabenin eğitiminde etkili olmuştur. Görüldüğü gibi bu eğitim yöntemi sabır ister. Adım adım ilerlemeye tahammül ister. Bunlar da yetmez, fazladan gayret ister.
Gayret ederken kararları, aceleci bir tavırla değil, günün deyimiyle empati yaparak vermek gerekir. Yani mümkün olduğu kadar anlayışla davranılmalıdır. İşte Hz. Muhammed böyle davrandığı için Sahabelerindeki ahlâk duygusu derinlemesine gelişmiştir.
Yüce Yaradan’ın da yardımıyla Sahabelerin büyük çoğunluğu, geçmiş hayatlarıyla benzeşmeyen insanlar olmuşlardır. Hz. Muhammed ile tanıştıktan sonraki hayatlarında çoğu Sahabe, gelecek nesillere örnek insan haline gelmişlerdir. Günümüze kadar hepsi hayırla yad edilmiştir. İnsanlık var oldukça aynı şekilde hatırlanmaya ve övgüyle bahsedilmeye devam edeceklerdir.
Hâlbuki bu Sahabelerin büyük çoğunluğu, Hz. Muhammed ile tanışmasalardı, ölümlerinden sonra belki de hiç bilinmeyeceklerdi.
Hz. Muhammed’in yaşadığı hayatı (yetimliği, çobanlığı vb) ve iş alanındaki çalışmaları, Kendisinde derin bir bağımsızlık duygusu da oluşturmuştur. Bu duygunun oluşmasında Hz. Hatice’nin önemli bir yeri vardır. Zaten belki başka bir yazımızda inceleyeceğimizde görülecektir ki, Hz. Hatice, Yüce Yaradan tarafından Hz. Muhammed’in karşısına çıkarılmış bir işaret gibidir.
Hz. Muhammed’deki derin bağımsızlık duygusu Onun, hem ticaretinde hem de sosyal faaliyetlerinde başarılı olmasına vesile olmuştur.
Bizlere düşen, Hz. Muhammed’i bir insan olarak görmek ve Onun güzel örnekliğini irdelemektir. Onu inceledikçe ve benzer bir şekilde uygulamaya çalıştıkça, kendimizdeki olumlu gelişmeler hemen fark edilecektir.
Allah’ım, Hz. Muhammed’in ahlâkıyla ahlâklanabilmemiz için bizlere yol göster, mücadele azmi ver, irade gücü ver, cesaret ver. Bizlere sabır ve sebat ver.