İsmail Hakkı Küpçü

İYİ İNSANLARIN DAHA KISA YAŞADIKLARI İNANCI ÜZERİNE

Başlıktaki konu üzerinde, dünyanın her bölgesindeki halkın inanışı aynıdır. İnsanlar, iyilerin erken vefat ettiklerine, kötülerin ise daha uzun yaşadıklarına inanırlar. Bu hususta yapılmış bir istatistik olduğunu zannetmiyorum. Ama bu inanış, gerçekle örtüşüyor olabilir.

Ancak yanlış olan şey, bu inanıştakilerin konuyla ilgili olarak sahip oldukları duygularıdır. Onlar, iyilerin daha erken ölmelerinin, kötü bir şey olduğunu düşünüyorlar. Kötülerin daha uzun yaşamalarını ise, kötülerin taltif edilmesi olarak görüyorlar.

Eğer ahiret hayatı olmasaydı, bu düşünce doğru olarak kabul edilebilirdi. Bu durumda, zaten iyi insanlar, genellikle daha çok maddi sıkıntı çeken kişiler olduğundan, kimse iyi olmak istemeyebilirdi. Hem sıkıntılı bir ömür geçirmeyi, hem de daha az yaşamayı kim arzu eder?

Bilinen ve belgeli tarih boyunca etkili olmuş her inanış, bir hesap yerinin olduğu üzerinde durur. Semavi olmayan inanışlarda da, aynı inanç vardır. Kâinatta hiçbir şey tesadüfen olmamaktadır. Her şeyin bir sahibi vardır. İnsanlar, başıboş bırakılamayacak kadar nefsani varlıklardır. İnsanlara verilen özgürlüğün bir bedeli vardır. İnsanlar iyi olursa, bu bedel iyi yönde olacaktır. İnsanlar kötülüğü tercih ederlerse, bu bedel azap şeklinde olacaktır.

Yüce Yaradan kutsal kitaplarında, ahiret hayatının ebedi olduğunu vurgular. Ahiret yaşamı yanında dünyadaki ömrün süresi, “şehirlerarası yolda bir yolağzı” gibi diye tanımlanır. Bazen dünyada geçirdiğimiz sürenin, ahiret hayatının yanında “bir göz açıp kapama” kadar olduğu vurgulanır.

Allah’ın, bize dolaylı olarak aktardığı bu bilgilere iman eden bir insan için, asıl hayat ahirette yaşanacaktır. Bu dünya imtihan yeridir. İmtihanın süresi ise, dünyadaki bütün ömür boyuncadır.

Şimdi bu inançtaki iyi bir insan açısından konuyu irdelemeye çalışalım. İyi bir insan, eğer, Yüce Yaradan tarafından daha az yaşatılıyorsa, bu durum o kişi için sevindirici bir haldir. Çünkü ebedi olan ahiret hayatında, cennet ile taltif edilerek, rahat bir yaşam sürme ihtimali çok kuvvetlidir. Dünyada biraz fazla yaşayan, ama cehenneme gidecek kadar kötü olan bir insan ile karşılaştırıldığında, bulunmaz bir nimete ulaşmış demektir.

İyi insan daha uzun yaşasaydı ne fark ederdi diye düşünelim. Bir kere, imtihanı devam edecektir. Her insan nefis taşıdığına göre, her insan için, her an, bu sınavda başarısız olma ihtimali vardır. Bu dünyada kaldığı süre uzadıkça, insanın hata yapma riski de artacaktır. Dolayısıyla erken vefat ettiği zaman cennete gidecek olan aynı şahıs, belki de cehenneme gidecektir.

İşte bazen, Yüce Yaradan, korumak istediği iyi kullarını yanına daha önce alır. Böylece, onun hem cehenneme gitmesine razı olmamış, hem de dünyada sıkıntı çekmesini önlemiş olur.

Allah, bazen, iyi insanları korumak için, kötülerin ölüm emrini daha önce verir. Bazen de, iyileri korumak için onların başlarına sıkıntılar açar. Bu hususlarda, Kur’an’da anlatılan yaşanmış olaylar vardır. Hz. Musa ile Allah tarafından kendisine ilim verilen kişinin -ki bu şahsın Hızır olduğuna inananlar çoktur- birlikte yolculuğu sırasında yaşananlar bize örnektir. Hızır denilen bu şahıs, yolculuk sırasında, atını sulamakta olan bir genci, makul bir sebep yokken öldürür. Böylece, aslında haylaz ve kötü düşünceli olan o gencin, çok düzgün olan anne ve babasına gelecekte kötülük yapmasını engeller. Birlikte yolculuk yaptıkları bu veli, bindikleri ve fakir insanlara ait olan gemiyi yaralar. Böylece, onların gemisine kralın el koymasını önler.

Demek oluyor ki, görünüşe göre karar vermek yanlıştır. Bizler için neyin hayırlı neyin hayırsız olduğunu biz bilemeyiz. Sadece Allah bilir. Dolayısıyla iyi insanlar, Allah’a kendilerini teslim ederler ve Ondan, kendilerini güzelliklere ulaştırmasını niyaz ederler. Bu güzellik, bu dünyadaki güzellik olmayabilir.

İnsanların, toplumların ve insanlığın ömrünü kısaltmak veya uzatmak Allah’ın yetkisindedir. Her canlı ölümü tadacaktır. Ancak hiçbir canlı, Allah izin vermedikçe ölemez. Bitkisel hayatta yaşar ama ölemez.

Allah bir kulunun ölmesini istemediğinde ise, bütün dünya onun üzerine gelse, yine o kulunu öldüremez. Allah bir kulunun ölmesini murad ederse, hiçbir güç onu engelleyemez. Uyur, uyanamaz. Bir damla su boğazına kaçar ve ölür. Otururken kalpten ölür vs.

Dikkatli gözle inceleyenler için tarih bu durumların örnekleriyle doludur. Tarihi bilemeyenler için, kendi hayatlarını dikkatlice incelemeleri yeterlidir. Her insanın hayatında böyle örnekler vardır.

Allah’ım, insanların, Seni ve ordularını yenemeyeceklerini anlamaları için, onlara anlayış ihsan eyle. Onların, hatalarından dönerek, Senin yoluna girebilmeleri için irade gücü ver.

Senin her şeye gücün yeter.

BATI ANLAYIŞI ÜZERİNE

Batı terimi ile kastedilen, coğrafi bir yöre ve oradaki genel anlayış değildir. Bizim tanımımıza göre Batı anlayışı, kendi anlayışını karşı tarafa zorla kabul ettirme çabasıdır. Bu zaviyeden bakılınca, Batı terimi, Roma İmparatorluğunun yönetim anlayışıyla benzeşir. Aynı şekilde, coğrafi olarak Batı Avrupalıların, keşifler sonrasındaki dönemlerde sergiledikleri davranışlarıyla örtüşmektedir. Müslüman Emevi sülalesinin yöneticilerinin davranışları bu tanımın içerisine girmektedir. Komünist yöneticilerin uygulamaları aynı tanım ile açıklanabilir.

Tarih içerisinde benzer davranış örneklerini sergileyen başka yönetimler de olmuştur.  Ancak bunların hiçbiri Batı Avrupalı yöneticilerin keşifler sonrasında yaptıkları uygulamalar kadar uzun sürmemiştir.

Keşifler öncesinde Batı Avrupalı yöneticiler, Kilise ve onlara bağlı krallar tarafından zorla Hıristiyanlaştırıldılar. Fakat onlar da kendilerine yapılan zorlamanın intikamını, kendileri de başkalarını zorlayarak almaya çalıştılar. Böylece aynı hatalı davranışı sergilediler. Önce kendi halklarını Hıristiyan olmaya ve Kiliseye bağlı kalmaya zorladılar. Keşiflerden sonra ise, gittikleri yeni yerlerin halklarını zorladılar. Tanrıtanımaz olduklarını düşündükleri bu insanları, zorla Hıristiyan yapmaya çalıştılar.

Onlara dinlerini kabul ettirmeye çalışmakla yetinmediler, onları sömürdüler. Hem yeraltı ve yerüstü kaynaklarını, hem de insan güçlerini sömürdüler. Böylece Roma İmparatorluğunun emperyalizm anlayışını dünyaya yayarak uyguladılar. Romalılar, gittikleri yerlere “kanun ve nizamı” götürdüklerini söylerlerdi. Batı Avrupalı yöneticiler de benzer şeyleri savundular. Gittikleri yerlerdeki insanları, insanların en alt tabakası hattâ bazen hayvan gibi olduklarını düşündükleri için, onları insan haline getirmeye çalıştıklarını savundular. Onlara medeniyet götürdüklerini ve sefil dedikleri insanları medenileştirdiklerini söylediler. Böylece emperyalizm anlayışlarına da kılıf oluşturmuş oldular.

Avrupa’nın batısındakiler, yeni gittikleri yerleri, onlara iyilik ediyormuş havasıyla sömürerek zenginlediler. Böylece dünya üzerindeki en etkin güç haline geldiler. Coğrafya olarak da en yaygın güç oldular. Dolayısıyla kendilerinin her anlayışını bütün dünyaya zorla kabul ettirme hususunda çok daha avantajlı konuma geldiler. Kendi aralarında gelişen yeni fikirleri de yaymaya başladılar. Önce serbest piyasa fikrini yaymaya çalıştılar. Bu anlayışa karşı çıkan ülkeleri ve yöneticilerini çeşitli entrikalarla pes ettirdiler.

Kendi aralarında yaptıkları ve hiçbir anlamı olmayan iki Dünya Savaşıyla güçlerinin zayıflamaya başladığını fark etiler. Sömürdükleri ülkeler üzerindeki etkileri azalmaya başlamıştı. Dolayısıyla sömürmeleri giderek zorlaşabilirdi. Bu defa, ekonomik kalkınma diye bir fikir geliştirdiler. Bunu dünyaya yaymak için kolları sıvadılar. Sömürmeye devam etmek istedikleri ülkelere borç verdiler. Sadece borç vermekle kalmadılar, borçlarla neler yapmaları gerektiği hususunda akıl verdiler. Tabiatıyla verdikleri akıllar, karşı tarafın değil, kendi iyilikleri içindi. Buldukları bu yeni anlayış da, sömürüleri için yetmedi. Bu defa küreselleşme diye bir fikir geliştirdiler. Gümrükleri kaldırmayı hedeflediler. Sermayenin serbest dolaşımını temin ettiler.

Son dönemlerde zorladıkları “serbest piyasa ekonomisi”, “ekonomik kalkınma”, “küreselleşme” tabirlerini evrensel mutlakıyet olarak sundular. Hâlbuki zihinlerinin arkasındaki evrensel mutlakıyet, onların dünyanın tamamına hâkim olma ihtirası idi. İşte bizim Batıcılık olarak nitelediğimiz şey, bu anlattığımız dünyaya hâkim olma ihtirasıdır. Bu ihtirasa sahip toplumların arasına Avrupa’nın batısındakilerden sonra ABD toplumu da katıldı. Bilhassa kendi iç savaşları olan Kuzey-Güney Harbinden sonra ABD’nin sergilediği anlayış tamamen yukarıda anlattıklarımızla örtüşmektedir.

Bu sebeple günümüzde bu anlayışı Avrupa’nın batısı ile ABD temsil etmektedir. Komünizmin iflas noktasına gelmesinden sonra tek etkili anlayış olarak kalmıştır. Bu sebeple Batı denilince bu toplumlar anlaşılmaktadır.

Batı toplumunu Batıdaki sorgulayan düşünürler, bu anlayışı şöyle tarif etmektedirler. Bu fikir insanlarına göre Batı toplumu; hırs, açgözlülük, kıskançlık, egoizm gibi tutkuları serbest bırakan, tarihteki tek toplumdur. Elbette bu anlayışlar her insanın içerisinde vardır. Dolayısıyla da her toplumda görülme ihtimali mevcuttur. Fakat nasıl insanların bazıları, içlerindeki bu duygularla mücadele etmişlerse, Batılı bu düşünürlere göre, diğer toplumlar, az ya da çok, bu duyguları durdurmaya çalışmışlardır. Batı toplumunun yaptığı gibi serbest bırakmamışlardır.

Batı toplumunun ileri gelenlerinin çoğu, insanlardaki nefsani duyguları serbest bırakırlarken yine bir kılıf buldular. Ekonomik menfaatlerinin yönlendirdiği şahsi kötülüklerini, aksine toplumsal erdem gibi sundular. Toplumun menfaati için gerekli diye gösterdiler. Batılı yöneticilerin bazıları, böyle yaparak, gerçekten de erdemli davrandıklarına inandılar. Kendileri inanınca, başkalarını da kendileri gibi olmaya çağırırlarken, iyi şeyler yaptıklarını düşündüler.

Fakat maalesef Batıda bu şekilde erdemli bir toplum oluşturamadılar. Batıda sadece, kendi menfaatleri peşinde koşan aileler ve fertler oluştu. Her ailenin veya ferdin, kendi farklı hedefleri olduğundan toplum oluşturamadılar. Dolayısıyla erdemli bir toplum gerçekleşmedi. Aksine güçlü aileler veya şahıslar güçsüzleri yenerek, onlara mümkün olduğunca hükmetmeye çalıştılar.

Güçlülerin daha kuvvetli olma çabaları, belki, ekonomik kalkınmayı tetikledi. Ama kalkınma topluma yayılmadı. Aslan payı, belli aileler veya fertler arasında paylaşıldı. Dolayısıyla bu anlayış Batı toplumuna da yaramadı.

Batının bu anlayışı dünyadaki diğer kültürlere de yaramadı. Eğer Batılı yöneticiler, diğer kültürleri yok etmeden kendi anlayışlarını anlatarak kabul ettirselerdi, bu durum bütün dünya için güzel bir şey olurdu. Çünkü serbest tartışa sonrasında kabul gören anlayış, üstün anlayış demektir. Dolayısıyla diğer insanların da faydasına olur. Ama Batılı yöneticiler, diğer kültürleri yok ederek kendi anlayışlarını zorla kabul ettirdiler. Tıpkı Kartaca’dan intikam almak isteyen Romalı yöneticilerin, bölgedeki binaları bile tamamen yok edip, o alanda hiçbir şey yetişmemesi için toprağı kireçlemeye çalıştıkları gibi, tıpkı komünistlerin “afyondur” dedikleri dinleri yok etmeye çalıştıkları gibi, diğer kültürleri yok etmeye çalıştılar.

Günümüzde Batı anlayışının dayatmaları sonucunda gelinen noktada, bütün dünya yöneticileri sıkıntıdadır. Bütün yöneticiler, ister istemez, sermayenin memurları konumuna düşmüşlerdir. Buna Batılı toplumların yöneticileri de dâhildir. Dolayısıyla bütün dünya sermayenin kıskacına girmiştir. Burada sermayedarların kimler oldukları önemli değildir. Çünkü sermaye sürekli el değiştirme özelliğine sahiptir. Hiçbir ailede veya şahısta kalıcı değildir. Ama yöneticiler ve halk üzerindeki baskısı kalıcıdır.

Dünyanın bu anlayıştaki Batılılaşmadan çıkmasındaki görev, birinci sırada, Batı Avrupa ve ABD toplumlarına düşmektedir. Bu toplumların ileri gelenleri daha fazla sorumludur. İkinci olarak sorumluluk, bütün dinlerin temsilcilerine düşmektedir. Üçüncü olarak da her bir insanın kendisine düşmektedir.

AVUKAT SAYISI İLE EŞİTSİZLİK VE KALKINMA ARASINDAKİ BAĞ

Demokrasi ile idare edilen ülkelerin meclislerinin üyelerinin yapısına bakıldığında, en çok hukukçuların olduğunu görürüz. Elbette üyeler sürekli değiştiği için, hukukçuların oranları da değişmektedir. Fakat ABD dâhil, ülkelerin çoğunluğunda bu oran %35-45 arasında değişmektedir. ABD’nin 45 başkanından 26sı hukukçudur.

Kanunları meclislerin yaptığı düşünülünce, bu durum gayet normal karşılanabilir. Ama yapılan kanunların çoğunun kolay anlaşılmayan muğlak ifadelerle ele alındığı görülmektedir. Kanunların dili, çoğunlukla, halk arasında kullanılmayan eski kelimelerden oluşmaktadır. Bu sebeple, aynı kanunu yorumlayan hukukçular arasında algılama farkı oluşmaktadır. Ayrıca, eğitim görmüş insanların bile anlamakta zorluk çektiği kanunlar vardır.

Çıkarılan kanunların muğlak ve anlaşılması zor ifadelerden oluşması, insanların, davalarında avukat tutmalarını zorunlu hale getirmektedir. Bu durumda avukatlık kurumundan beklenen, ülkedeki adaletin tesisine yardımcı olmasıdır. Zaten çoğu ülkede çıkarılan yasalar, siyasetçilerin halka şirin görünme isteklerinin etkisiyle, fakirleri ve orta hallileri korumaya yöneliktir. Dolayısıyla avukatların, kurulmuş olan bu yasal sisteme yardımcı olmaları beklenir. Fakat maalesef, uygulamalara bakıldığında, gerçeklerin böyle olmadığı kanaati oluşmaktadır. Aksine, beklenilenin tam tersine bir ortamın oluşmasına sebep oldukları kanaati yaygındır.

Avukatların çalışma ortamlarını incelediğimizde, halkta oluşmuş olan bu kanaati destekleyen bulgulara ulaşmaktayız. Avukatlar, ya bir kurumun ve firmanın personeli olarak çalışmaktadırlar veya kendi kurdukları şahsi firmalarının hesabına çalışmaktadırlar. Firma sahibi olanların büyük çoğunluğu, tamamen kendi menfaatleri için çalışmaktadır. Kurumun elemanı olarak çalışan avukatlar, mahkemelerde, kendi kurumlarının menfaatlerini kollamakla yükümlüdürler. Aksini yaptıkları veya yeterince koruyamadıkları zaman işlerini kaybederler, yerlerine yenileri gelir. Bu sebeple avukatlar, fakirleri, orta hallileri ve hakkı değil, kendi çıkarlarını korumak zorundadırlar.

Durum böyle olunca, ülkedeki adalet uygulaması aksamaktadır. Bu aksaklığın en önemli müsebbibinin de, avukatlar olduğu anlaşılmaktadır. Avukatların sebep olduğu bu adaletsizlik, sadece zenginlerin korunması, fakir ve orta hallilerin ezilmesi hususunda olmamaktadır. İnsanlar arasındaki herhangi bir sosyal anlaşmazlıkta, yaralama ve cinayet gibi konularda da avukatlar, kendi menfaatlerine göre savunma yapmaktadırlar. Hâlbuki onlardan beklenen hakkı savunmalarıdır. Avukatlar, haklıyı değil de, kendilerine daha çok kazanç sağlayanı savundukları sürece, ülkedeki adaletsizliğin artacağı bir gerçektir.

Avukatlık sisteminde görülen bir başka hata daha var. Avukatların kurduğu yasal sistem, zarar ortaya çıkmadan önce davranışları engellemeye çalışmamaktadır. İş işten geçtikten sonra devreye girerler. Zarar verenleri yargılamaya yönelirler. Fakat bu yargılamayı da, yukarıda bahsettiğimiz gibi, kendi menfaatleri doğrultusunda yaptıkları için, adaleti tesis etmeye bir faydası yoktur.

Zarar ortaya çıktıktan sonra yargılama yöntemi, bütün ülkelere çok pahalıya mal olmaktadır. Dolayısıyla insanlığa maliyeti çok yüksektir. Çünkü bilindiği gibi, zaten büyük şirketler ve zenginler sürekli olarak avukat bulundururlar. Hattâ bazılarının avukatlar ordusu vardır. Bu ordunun görevi, hakkı tesis etmek ve adaleti sağlamak değildir. Büyük şirketleri ve zenginleri kollamaktır. Onların yargılanmalarını önlemektir. Bunu başaramadıkları takdirde ceza almadan kurtulmalarını sağlamaktır. Avukatlar böyle yaparak, sadece zenginlerin değil, kendi cüzdanlarını da kabartmaktadırlar.

Avukatları aracılığıyla, sürekli olarak adaletin pençesinden kurtulanların, kendiliklerinden insafa gelip, insanları ezmekten vazgeçmelerini beklemek saflık olur. Aksine kazançlarını daha çok artırmak için, daha fazla gaddarlaşmaları ihtimali kuvvetlidir. Çoğu zaman gaddarlaşmalarına bile gerek yoktur. Çalıştırdıkları zeki avukatları, onlara daha kolay yollar önereceklerdir.

Aslında, her insan kendi hayatında, bu durumu müşahede edeceği olaylar yaşamaktadır. Toplum içerisindeki sayıları çok az olan güçlüler, avukatları vasıtasıyla güçlerine güç katmayı sürdürmektedirler. Büyük çoğunluğu teşkil eden fakir ve orta halliler ise, giderek zayıflamaktadırlar. Her okuyucunun kendi yaşadıklarına bakarak vereceği, onlarca örnek vardır. Bu nedenle, biz örnek vermeyeceğiz.

Avukatlık sisteminin bu uygulamalarının, ülkedeki eşitsizliğin artmasına nasıl etki yaptığına bakalım. Durumu anlamak için, rakamlara kısaca göz atalım. ABD’deki avukat sayısının nüfusa oranı, Japonya’dakinin 17 katıdır. Bilindiği gibi ABD, gelişmiş ülkeler içerisinde, eşitsizliğin en fazla olduğu ülkedir. En zengin %10 ile en fakir %10 arasındaki gelir farkı 18 kat civarındadır.

Türkiye’deki avukatların sayısı da, her yıl hızla artmaktadır. Nüfusa oranlanınca, Türkiye’deki avukat sayısı, ABD’ninkilerden 3 kat fazladır. Türkiye, en zengin ve en fakir %10 arasındaki fark açısından, OECD ülkeleri içerisinde en kötü ilk üç ülke arasında yer almaktadır. Gençlerdeki yoksulluk oranı açısından ise, daha kötü durumdadır. OECD ülkelerinin en yoksul gençleri Türkiye’de yaşamaktadır. Türkiye’de, OECD ortalamasının iki katından fazla yoksul genç vardır.

Rakamların dili gösteriyor ki, dünyada avukatların sayısı artarken eşitsizliğin oranları da artıyor. Tarih içerisinde, avukatlık mesleğinin olmadığı, insanların kendi savunmalarını kendilerinin yaptığı dönemlerdeki eşitsizlik hakkında elimizde veri yok. Ama günümüzden sadece 50 yıl öncesine baktığımızda bile, eşitsizliğin günümüzden daha az olduğunu görmekteyiz. En azından insanların aldıkları ücretler arasındaki eşitsizlik, günümüzdekinin çok azı durumunda. Nitekim ABD’de 1965 yılında en üst yöneticinin elde ettiği gelir, tipik bir işçinin 24 katı iken, bu rakam 2010 senesinde tam 243 katına çıkmış.

Avukatların sayılarındaki artışla birlikte, avukat başına düşen kazançlarda da, diğer mesleklere göre, artış yaşanmaktadır. Bu durum, zeki insanların, mühendislik ve temel bilimler gibi alanları seçmek yerine, hem eğitimi hem de ifa edilmesi daha kolay olan avukatlığa doğru meyletmelerine sebep olmaktadır. Ülkenin zeki insanlarının, mühendislik ve temel bilimlerden uzaklaşmaları, o ülkenin kalkınma mücadelesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Zaten bir ülkedeki eşitsizlik, o devletin halkının kalkınmasını olumsuz etkilemektedir. Çalışanları gayrete getirecek isteklendirmenin sağlanması, zorlaşmaktadır. Dolayısıyla, eşitsizliğin arttığı ülkelerdeki kalkınma, ya azalmakta ya da halka yansımamaktadır.

Eşitsizliğin daha az olduğu ülkelerin politikacıları, karar alırlarken, eşitsizliğin çok olduğu ülke idarecilerine göre daha rahatlar. Aldıkları kararların uygulanması ihtimali de, daha yüksek. Bu durumun sebeplerinden birisi de, eşitsizliğin az olduğu ülkelerdeki avukat sayısının azlığı ve avukatlarının içerisinde hukukun üstünlüğü prensibine uyanların oranlarının fazlalığıdır.

Yukarıdaki aktarılanlardan anlaşıldığı gibi, ülkeler kalkınmak ve eşitsizliği azaltmak istiyorlarsa, eğitim sistemlerini gözden geçirmekle işe başlamalıdırlar.